گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران ، m.rostami@scu.ac.ir
چکیده: (232 مشاهده)
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه‌بندی نیازهای آموزشی اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان در حوزه کتابخانه‌های عمومی است.
روش: رویکرد پژوهش حاضر آمیخته اکتشافی است. داده‌های کیفی با استفاده از روش گروه متمرکز (مصاحبه‌های عمیق) و فن تحلیل تماتیک جمع‌آوری شد. پنج شهر استان خوزستان به‌صورت هدفمند و سهمیه‌ای به عنوان نمونه پژوهش در مرحله کیفی انتخاب شدند. در بخش کمی، بر اساس نتایج مصاحبه‌ها، پرسشنامه‌ای برای نظرسنجی اجتماعی در سطح شهرهای استان خوزستان تهیه شد. در نهایت، نمونه‌ای متشکل از ۵۱۷ نفر از اجتماعات عرب‌زبان خوزستان در بخش کمی و با استفاده از نمونه‌گیری طبقه‌ای مشارکت کردند.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که نیازهای آموزشی اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان شامل نیازهای هویتی، هنری، کارآفرینی، زبانی، مذهبی، علمی و مهارت‌های اجتماعی هستند. تفاوت معناداری در نیازهای آموزشی کارآفرینی بین زنان و مردان وجود دارد؛ زنان به دلیل تغییرات اجتماعی و نیاز به استقلال مالی بیشتر به آموزش‌های کارآفرینی علاقه‌مند هستند. تمامی گروه‌های سنی نیاز به آموزش‌های کارآفرینی دارند و انتظار دارند کتابخانه‌های عمومی این دوره‌ها را ارائه دهند. نیاز به مهارت‌های اجتماعی بیشتر در میان جوانان شایع است، اما تفاوت معناداری بین زنان و مردان وجود ندارد. نیاز به آشنایی با هویت‌های ملی و قومی در تمامی گروه‌های سنی و جنسی وجود دارد و این جوامع در خوزستان انتظار دارند کتابخانه‌های عمومی دوره‌های آموزشی مرتبط را برای شناخت هویت‌های ملی و قومی برگزار کنند. تفاوت معناداری بین زنان و مردان در نیازهای هنری و تعامل بین جنسیت و گروه‌های سنی وجود ندارد. تمامی گروه‌های سنی و جنسی به دوره‌های آموزشی هنری علاقه‌مند هستند. به دلیل کمبود مدارس معتبر و ارتباط تاریخی و فرهنگی غنی هنر با این جوامع، نیاز قوی به هنر در اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان وجود دارد. همچنین، تفاوت معناداری بین زنان و مردان در نیازهای آموزشی زبانی و تعامل بین جنسیت و گروه‌های سنی وجود ندارد. اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان نیاز به برگزاری کلاس‌های زبان فارسی و انگلیسی دارند. کودکان در سنین مدرسه با مشکلات زبان فارسی مواجه هستند و نیاز به آموزش بیشتر در زبان فارسی دارند، در حالی که بزرگسالان نیاز به آموزش بیشتر در زبان انگلیسی دارند. تفاوت معناداری بین زنان و مردان در نیازهای آموزشی علمی و تعامل بین جنسیت و گروه‌های سنی وجود ندارد، اما نوجوانان نیاز بیشتری به آموزش علمی دارند. همچنین، تفاوت معناداری بین زنان و مردان در نیازهای مذهبی و تعامل بین جنسیت و گروه‌های سنی وجود ندارد. به دلیل بافت سنتی، قومی و مذهبی جوامع عرب‌زبان خوزستان، تقاضا برای دوره‌های آموزشی مذهبی مانند کلاس‌های مذهبی، داستان‌های قرآنی و آشنایی با پیامبران و امامان برای تمامی گروه‌های سنی و جنسی وجود دارد.
اصالت/ارزش: این پژوهش به صورت ارزشمند و منحصر به فردی به حوزه خدمات کتابخانه‌های عمومی برای گروه‌های قومی کمک می‌کند. مطالعات پیشین عموماً به نیازهای جوامع اقلیتی می‌پردازند، اما نیازهای خاص گروه‌های قومی را نادیده گرفته‌اند. این پژوهش بر اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان تمرکز دارد و بینش‌های ارزشمندی در مورد نیازهای آموزشی منحصر به فرد آن‌ها ارائه می‌دهد. علاوه بر این، این پژوهش صرفاً به فهرست کردن نیازها بسنده نمی‌کند؛ بلکه با اولویت‌بندی این نیازها و شناسایی تفاوت‌ها به لحاظ جنسیت و سن، راهنمایی‌های ارزشمندی برای کتابخانه‌های عمومی در جهت تنظیم برنامه‌های آموزشی‌شان به منظور خدمت بهتر به این جامعه فراهم می‌کند. از طرفی، این پژوهش بینش‌های مفیدی را ارائه می‌دهد که مدیران و سیاست‌گذاران کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از این نتایج برای ارایه خدمات آموزشی مؤثرتر بهره گیرند. همچنین تصویری واضح از اولویت‌های آموزشی در این جوامع ارائه می‌دهد که بر اساس موضوع (نیازهای هویتی، هنری، کارآفرینی و غیره) و مشخصات جمعیتی (سن، جنسیت) دسته‌بندی شده است. این امر به مدیران کتابخانه‌ها اجازه می‌دهد تا برنامه‌ها و خدمات خود را مستقیماً براساس این نیازها تنظیم نمایند.
روش: رویکرد پژوهش حاضر آمیخته اکتشافی است. داده‌های کیفی با استفاده از روش گروه متمرکز (مصاحبه‌های عمیق) و فن تحلیل تماتیک جمع‌آوری شد. پنج شهر استان خوزستان به‌صورت هدفمند و سهمیه‌ای به عنوان نمونه پژوهش در مرحله کیفی انتخاب شدند. در بخش کمی، بر اساس نتایج مصاحبه‌ها، پرسشنامه‌ای برای نظرسنجی اجتماعی در سطح شهرهای استان خوزستان تهیه شد. در نهایت، نمونه‌ای متشکل از ۵۱۷ نفر از اجتماعات عرب‌زبان خوزستان در بخش کمی و با استفاده از نمونه‌گیری طبقه‌ای مشارکت کردند.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که نیازهای آموزشی اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان شامل نیازهای هویتی، هنری، کارآفرینی، زبانی، مذهبی، علمی و مهارت‌های اجتماعی هستند. تفاوت معناداری در نیازهای آموزشی کارآفرینی بین زنان و مردان وجود دارد؛ زنان به دلیل تغییرات اجتماعی و نیاز به استقلال مالی بیشتر به آموزش‌های کارآفرینی علاقه‌مند هستند. تمامی گروه‌های سنی نیاز به آموزش‌های کارآفرینی دارند و انتظار دارند کتابخانه‌های عمومی این دوره‌ها را ارائه دهند. نیاز به مهارت‌های اجتماعی بیشتر در میان جوانان شایع است، اما تفاوت معناداری بین زنان و مردان وجود ندارد. نیاز به آشنایی با هویت‌های ملی و قومی در تمامی گروه‌های سنی و جنسی وجود دارد و این جوامع در خوزستان انتظار دارند کتابخانه‌های عمومی دوره‌های آموزشی مرتبط را برای شناخت هویت‌های ملی و قومی برگزار کنند. تفاوت معناداری بین زنان و مردان در نیازهای هنری و تعامل بین جنسیت و گروه‌های سنی وجود ندارد. تمامی گروه‌های سنی و جنسی به دوره‌های آموزشی هنری علاقه‌مند هستند. به دلیل کمبود مدارس معتبر و ارتباط تاریخی و فرهنگی غنی هنر با این جوامع، نیاز قوی به هنر در اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان وجود دارد. همچنین، تفاوت معناداری بین زنان و مردان در نیازهای آموزشی زبانی و تعامل بین جنسیت و گروه‌های سنی وجود ندارد. اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان نیاز به برگزاری کلاس‌های زبان فارسی و انگلیسی دارند. کودکان در سنین مدرسه با مشکلات زبان فارسی مواجه هستند و نیاز به آموزش بیشتر در زبان فارسی دارند، در حالی که بزرگسالان نیاز به آموزش بیشتر در زبان انگلیسی دارند. تفاوت معناداری بین زنان و مردان در نیازهای آموزشی علمی و تعامل بین جنسیت و گروه‌های سنی وجود ندارد، اما نوجوانان نیاز بیشتری به آموزش علمی دارند. همچنین، تفاوت معناداری بین زنان و مردان در نیازهای مذهبی و تعامل بین جنسیت و گروه‌های سنی وجود ندارد. به دلیل بافت سنتی، قومی و مذهبی جوامع عرب‌زبان خوزستان، تقاضا برای دوره‌های آموزشی مذهبی مانند کلاس‌های مذهبی، داستان‌های قرآنی و آشنایی با پیامبران و امامان برای تمامی گروه‌های سنی و جنسی وجود دارد.
اصالت/ارزش: این پژوهش به صورت ارزشمند و منحصر به فردی به حوزه خدمات کتابخانه‌های عمومی برای گروه‌های قومی کمک می‌کند. مطالعات پیشین عموماً به نیازهای جوامع اقلیتی می‌پردازند، اما نیازهای خاص گروه‌های قومی را نادیده گرفته‌اند. این پژوهش بر اجتماعات عرب‌زبان استان خوزستان تمرکز دارد و بینش‌های ارزشمندی در مورد نیازهای آموزشی منحصر به فرد آن‌ها ارائه می‌دهد. علاوه بر این، این پژوهش صرفاً به فهرست کردن نیازها بسنده نمی‌کند؛ بلکه با اولویت‌بندی این نیازها و شناسایی تفاوت‌ها به لحاظ جنسیت و سن، راهنمایی‌های ارزشمندی برای کتابخانه‌های عمومی در جهت تنظیم برنامه‌های آموزشی‌شان به منظور خدمت بهتر به این جامعه فراهم می‌کند. از طرفی، این پژوهش بینش‌های مفیدی را ارائه می‌دهد که مدیران و سیاست‌گذاران کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از این نتایج برای ارایه خدمات آموزشی مؤثرتر بهره گیرند. همچنین تصویری واضح از اولویت‌های آموزشی در این جوامع ارائه می‌دهد که بر اساس موضوع (نیازهای هویتی، هنری، کارآفرینی و غیره) و مشخصات جمعیتی (سن، جنسیت) دسته‌بندی شده است. این امر به مدیران کتابخانه‌ها اجازه می‌دهد تا برنامه‌ها و خدمات خود را مستقیماً براساس این نیازها تنظیم نمایند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
