گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران ، kiani.mreza@birjand.ac.ir
چکیده: (272 مشاهده)
هدف: هدف پژوهش کشف ادراک و تجربه کاربران از چرایی و چگونگی حفظ و رهاکردن اقلام اطلاعات شخصی در کتابخانههای عمومی استان خراسان جنوبی است.
روش: این پژوهش با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شد. نمونه از طریق نمونه‌‌گیری هدفمند و از بین کاربران فعال کتابخانههای عمومی استان خراسان جنوبی با مقطع کارشناسی و بالاتر انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود. اطمینان‌بخشی یافتههای حاصل از مصاحبه، ازطریق تأیید توسط مصاحبه‌‌شوندگان، مقایسه با یافتههای مطالعات مشابه و بررسی داده‌‌ها توسط تیم همکار انجام شد. پایایی پژوهش از روش توافق بین کدگذاران با استفاده از ضریب کاپا (74/0) محاسبه شد.
یافته‌ها: اقلام اطلاعات شخصی در دو گروه منابع کاغذی (در این پژوهش پاسخگویان به نامه‌‌های اداری مهم، یادداشت‌های شخصی، بلیط‌‌های مسافرتی، مدارک شخصی، مدارک تحصیلی، جزوه‌‌ها، کتاب‌ها، مقالات و ... اشاره کردند) و منابع دیجیتال (در این پژوهش اسکرین‌‌شات، فایل های پی دی اف نشریات و مقالات، کتاب الکترونیکی، تصویر دیجیتال از مدارک، صوت، عکس و فیلم، مقاله، مطالب دریافتی از شبکه‌های اجتماعی و ... بیشتر مورد توجه پاسخگویان بود) تقسیم‌‌بندی شدند. نمونه مورد نظر برای حفظ منابع اطلاعاتی در هر دو گروه ارزش قائل بودند. نظرشان در مورد رهاکردن، این بود که این کار مشکلاتی را ایجاد می‌‌کند اما در برخی از موارد به دلیل عدم قدرت تصمیم‌‌گیری این کار را انجام می‌‌دهند. مهم ترین دلایل حفظ منابع اطلاعات کاغذی از نظر پاسخگویان عبارت بودند از: داشتن علاقه، احساس نیاز در آینده، داشتن ارزش اطلاعاتی، تاریخی و یا مذهبی، مطالعه، انجام کارهای تحقیقاتی، مرور خاطرات، عدم دسترسی به اینترنت و منابع دیجیتال و مهم‌‌ترین دلایل برای حفظ اقلام اطلاعاتی دیجیتال از نظر آنان، استفاده راحت و رایج از اینگونه منابع، در دسترس بودن نسبت به منابع کاغذی، صرفه‌‌جویی در وقت و هزینه، علاقه و نیاز و آموزش، عنوان شد. براساس نتایج این مطالعه رهاکردن منابع اطلاعاتی کاغذی می‌تواند به دلیل عدم قدرت تصمیم‌‌گیری در مورد حفظ یا رهاکردن، کمبود فضا و جاگیر بودن منابع کاغذی، به‌روز نبودن و ازدست‌دادن ارزش و اعتبار صورت بگیرد. در مورد دلایل رها کردن منابع دیجیتال علاوه بر دلایل مشابه با رها کردن منابه کاغذی پاسخگویان به نداشتن علاقه، وجود جایگزین‌‌های بهتر و عدم نیاز به آنها اشاره کردند.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافتههای این پژوهش، می‌توان نتیجه گرفت که کاربران به حفظ و مدیریت امن و محرمانه اطلاعات شخصی خود اعم از کاغذی و دیجیتال اهمیت زیادی قائل هستند. اکثر کاربران تجربیات مثبتی از دسترسی به اطلاعات شخصی خود داشته‌اند و معتقدند که حفظ این اطلاعات برای آنها مزایای بیشتری نسبت به رهاکردن دارد. با این حال، در مواردی که اطلاعات شخصی ارزشی برای کاربران نداشته باشد، آنها آمادگی رهاکردن آنها را دارند. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که حفظ و مدیریت امن اطلاعات شخصی در اولویت کاربران قرار دارد.
روش: این پژوهش با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شد. نمونه از طریق نمونه‌‌گیری هدفمند و از بین کاربران فعال کتابخانههای عمومی استان خراسان جنوبی با مقطع کارشناسی و بالاتر انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود. اطمینان‌بخشی یافتههای حاصل از مصاحبه، ازطریق تأیید توسط مصاحبه‌‌شوندگان، مقایسه با یافتههای مطالعات مشابه و بررسی داده‌‌ها توسط تیم همکار انجام شد. پایایی پژوهش از روش توافق بین کدگذاران با استفاده از ضریب کاپا (74/0) محاسبه شد.
یافته‌ها: اقلام اطلاعات شخصی در دو گروه منابع کاغذی (در این پژوهش پاسخگویان به نامه‌‌های اداری مهم، یادداشت‌های شخصی، بلیط‌‌های مسافرتی، مدارک شخصی، مدارک تحصیلی، جزوه‌‌ها، کتاب‌ها، مقالات و ... اشاره کردند) و منابع دیجیتال (در این پژوهش اسکرین‌‌شات، فایل های پی دی اف نشریات و مقالات، کتاب الکترونیکی، تصویر دیجیتال از مدارک، صوت، عکس و فیلم، مقاله، مطالب دریافتی از شبکه‌های اجتماعی و ... بیشتر مورد توجه پاسخگویان بود) تقسیم‌‌بندی شدند. نمونه مورد نظر برای حفظ منابع اطلاعاتی در هر دو گروه ارزش قائل بودند. نظرشان در مورد رهاکردن، این بود که این کار مشکلاتی را ایجاد می‌‌کند اما در برخی از موارد به دلیل عدم قدرت تصمیم‌‌گیری این کار را انجام می‌‌دهند. مهم ترین دلایل حفظ منابع اطلاعات کاغذی از نظر پاسخگویان عبارت بودند از: داشتن علاقه، احساس نیاز در آینده، داشتن ارزش اطلاعاتی، تاریخی و یا مذهبی، مطالعه، انجام کارهای تحقیقاتی، مرور خاطرات، عدم دسترسی به اینترنت و منابع دیجیتال و مهم‌‌ترین دلایل برای حفظ اقلام اطلاعاتی دیجیتال از نظر آنان، استفاده راحت و رایج از اینگونه منابع، در دسترس بودن نسبت به منابع کاغذی، صرفه‌‌جویی در وقت و هزینه، علاقه و نیاز و آموزش، عنوان شد. براساس نتایج این مطالعه رهاکردن منابع اطلاعاتی کاغذی می‌تواند به دلیل عدم قدرت تصمیم‌‌گیری در مورد حفظ یا رهاکردن، کمبود فضا و جاگیر بودن منابع کاغذی، به‌روز نبودن و ازدست‌دادن ارزش و اعتبار صورت بگیرد. در مورد دلایل رها کردن منابع دیجیتال علاوه بر دلایل مشابه با رها کردن منابه کاغذی پاسخگویان به نداشتن علاقه، وجود جایگزین‌‌های بهتر و عدم نیاز به آنها اشاره کردند.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافتههای این پژوهش، می‌توان نتیجه گرفت که کاربران به حفظ و مدیریت امن و محرمانه اطلاعات شخصی خود اعم از کاغذی و دیجیتال اهمیت زیادی قائل هستند. اکثر کاربران تجربیات مثبتی از دسترسی به اطلاعات شخصی خود داشته‌اند و معتقدند که حفظ این اطلاعات برای آنها مزایای بیشتری نسبت به رهاکردن دارد. با این حال، در مواردی که اطلاعات شخصی ارزشی برای کاربران نداشته باشد، آنها آمادگی رهاکردن آنها را دارند. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که حفظ و مدیریت امن اطلاعات شخصی در اولویت کاربران قرار دارد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
