دوره 30، شماره 4 - ( 10-1403 )
دوره 30 شماره 4 صفحات 431-414 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ahmadian M, Rastgoumoghadam M, Seifi L, Asadi Yoonesi M R. Effectiveness of Bibliotherapy on the Assertiveness of Elementary School Students. Research on Information Science and Public Libraries 2024; 30 (4) :414-431
URL: http://publij.ir/article-1-2515-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2515-fa.html
احمدیان مرضیه، راستگو مقدم میترا، سیفی لیلی، اسدی یونسی محمدرضا. اثربخشی کتاب‌درمانی بر جرئت‌ورزی دانش‌آموزان چهارم ابتدایی شهر قاین. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1403; 30 (4) :414-431
گروه روان‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران ، m.rastgoumoghadam@birjand.ac.ir
چکیده: (1254 مشاهده)
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی کتاب‌درمانی بر جرئت‌ورزی دانش‌آموزان کم‌جرئت پایۀ ابتدایی انجام‌شده است.
روش: طرح پژوهشی شبه‌آزمایشی، از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری است. جامعۀ آماری پژوهش دانش‌آموزان دختر کم‌جرئت پایه چهارم ابتدایی شهر قاین بودند. برای انتخاب نمونه از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد. مداخله کتاب‌درمانی بر روی گروه آزمایش، طی ۸ جلسه، هر جلسه یک کتاب داستان و به مدت ۴۵ دقیقه، و هفته‌ای دو بار برگزار شد. برای آزمون فرضیه‌ها از تحلیل کوواریانس و اندازه‌گیری مکرر استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج حاکی از برتری معنادار گروه آزمایش بر گروه کنترل در مرحله پس‌آزمون بود. نتایج به‌دست‌آمده ماندگاری اثربخشی را در مرحله پیگیری نیز نشان داد. با توجه به یافته‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که کتاب‌درمانی به روش گروهی می‌تواند به‌عنوان روش مؤثر در بهبود و نگهداشت رفتار جرئت‌ورزانه در کودکانی به کار رود که با ضعف در این مهارت مواجه‌اند.
نتیجه‌گیری: قصه درمانی نسبت به کار مستقیم با کودکان به دلیل علاقه وافر آنان به قصه جذاب‌تر است. در نتیجه، کودکان می‌توانند نحوه نگاه خود را از مرکز درمانی، به یک محیط آموزشی، سرگرم‌کننده و درمانی تغییر دهند. این پژوهش می‌تواند قصه درمانی را به‌عنوان شیوه‌ای جذاب برای کودکان معرفی کند. ویژگی مهم دیگر قصه سرگرم‌کنندگی، آرامش‌‌بخشی و لذت‌‌بخشی آن است. این تأثیرها همانند نیروی محرکه عمل می‌‌کنند و تحول ساختارهای ذهنی را سریع‌تر می‌‌کنند. در پژوهش حاضر با روش کتاب‌درمانی به شکل قصه‌درمانی این فرصت برای کودکانی که از نظر جرئت‌ورزی در سطح پایینی بودند فراهم شد تا بر ضعف موجود در خود غلبه کنند.
روش: طرح پژوهشی شبه‌آزمایشی، از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری است. جامعۀ آماری پژوهش دانش‌آموزان دختر کم‌جرئت پایه چهارم ابتدایی شهر قاین بودند. برای انتخاب نمونه از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد. مداخله کتاب‌درمانی بر روی گروه آزمایش، طی ۸ جلسه، هر جلسه یک کتاب داستان و به مدت ۴۵ دقیقه، و هفته‌ای دو بار برگزار شد. برای آزمون فرضیه‌ها از تحلیل کوواریانس و اندازه‌گیری مکرر استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج حاکی از برتری معنادار گروه آزمایش بر گروه کنترل در مرحله پس‌آزمون بود. نتایج به‌دست‌آمده ماندگاری اثربخشی را در مرحله پیگیری نیز نشان داد. با توجه به یافته‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که کتاب‌درمانی به روش گروهی می‌تواند به‌عنوان روش مؤثر در بهبود و نگهداشت رفتار جرئت‌ورزانه در کودکانی به کار رود که با ضعف در این مهارت مواجه‌اند.
نتیجه‌گیری: قصه درمانی نسبت به کار مستقیم با کودکان به دلیل علاقه وافر آنان به قصه جذاب‌تر است. در نتیجه، کودکان می‌توانند نحوه نگاه خود را از مرکز درمانی، به یک محیط آموزشی، سرگرم‌کننده و درمانی تغییر دهند. این پژوهش می‌تواند قصه درمانی را به‌عنوان شیوه‌ای جذاب برای کودکان معرفی کند. ویژگی مهم دیگر قصه سرگرم‌کنندگی، آرامش‌‌بخشی و لذت‌‌بخشی آن است. این تأثیرها همانند نیروی محرکه عمل می‌‌کنند و تحول ساختارهای ذهنی را سریع‌تر می‌‌کنند. در پژوهش حاضر با روش کتاب‌درمانی به شکل قصه‌درمانی این فرصت برای کودکانی که از نظر جرئت‌ورزی در سطح پایینی بودند فراهم شد تا بر ضعف موجود در خود غلبه کنند.
نوع مطالعه: كمّي |
موضوع مقاله:
مطالعات روان‌شناسي
دریافت: 1402/8/5 | پذیرش: 1402/10/25 | انتشار: 1403/10/5
دریافت: 1402/8/5 | پذیرش: 1402/10/25 | انتشار: 1403/10/5
فهرست منابع
1. آریا، عباس و تبریزی، مصطفی (1382). کتاب‌درمانی. تهران: انتشارات فراروان.
2. اروئی، سارا (۱۳۸۹). بررسی رابطه بین سبک‌های دلبستگی و کم‌رویی با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشکده علوم‌انسانی دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران.
3. البرتی، رابرت و امونز، مایکل (۱۳۸۳). روان‌شناسی ابراز وجود. ترجمه مهدی قراچه داغی. تهران: انتشارات علمی. (از روی چاپ اصلی ۱۹۸۲).
4. امین دهقان، نسرین و پریرخ، مهری (۱۳۸۲). تحلیل محتوای کتاب‌های داستانی مناسب کودکان در گروه سنی ب با رویکرد کتاب‌درمانی. کتابداری، ۲۴، ۵۱ - ۷۴.
5. باب‌الحوائجی، فهیمه و یزدیان‌‌راد، مهرزاد (1389). تحلیل محتوای مقالات مجلات تخصصی کتابداری و اطلاع‌رسانی دربارۀ ترویج کتابخوانی و کتابخانه‌های کودکان از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۷. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی، ۱۶(۴)، ۳۱-۵۳.
6. پاکدامن، فاطمه؛ داودی، ایران؛ و مهرابی¬زاد هنرمند، مهناز (۱۳۹۴). تأثیر قصه‌درمانی بر اضطراب، درد و خشم از دندانپزشکی در کودکان ۴-۸ سال تحت مراقبت دندانپزشکی. دندانپزشکی کودکان ایران، ۲(۱۰)، ۷- ۱۶.
7. پروت، تامپسون (۱۳۸۷). مشاوره و روان‌درمانی در کودکان و نوجوانان: توصیف اجمالی. در: پروت، تامپسون و براون، داگلاس (ویراستاران)، حسن فرهی (مترجم)، مشاوره و روان‌درمانی در کودکان و نوجوانان، نظریه‌ها و کاربردهای عملی در مدارس و مراکز درمانی (صص ۱۳-۴۲). تهران: ارجمند.
8. پریرخ، مهری (۱۳۸۲). نقش ادبیات کودکان و نوجوانان در رشد آنان. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، ۲۳، ۱۹-۲۷.
9. پریرخ، مهری و ناصری، زهرا (۱۳۹۰). بررسی میزان تأثیر برنامه‌های کتاب‌درمانی بر کاهش پرخاشگری کودکان. مطالعات ادبیات کودک، ۳، ۳۳- ۶۰.
10. تبریزی، مصطفی و تبریزی، امید (1388). كتاب‌درماني: روان‌درمانی با استفاده از فن کتاب‌خواندن. تهران: فراروان.
11. جباری دانشور، انیسه؛ حسینی‌نسب، داوود؛ و آزموده، معصومه (1401). مقایسه اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری و قصه‌درمانی بر جرئت‌ورزی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر. روان‌شناسی افراد استثنایی، 12(47)، 33-51. [DOI:10.22054/jpe.2023.65119.2400]
12. جعفری، مرضیه و امینی، ناصر(1402). اثربخشی بازی درمانی به سبک آدلری بر جرئت¬ورزی دانش¬آموزان مقطع ابتدایی شهرستان کازرون. رویکرد فلسفه در مدارس و سازمانها.2(1). 29-42.
13. جوزف، روزاما و یوسفی، احمد (1372). کتاب¬درمانی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی، ۳(۱)، ۹۱-۹۳. http://dorl.net/dor/20.1001.1.26455730.1372.3.1.13.5
14. چگنی، گلنوش و چگنی، محبوبه (۱۳۹۵). اثربخشی قصه‌گویی در کاهش پرخاشگری و اضطراب امتحان در پسران پرورشگاه‌های شهر رشت. فصلنامه توسعة آموزش جندی‌شاپور، ۱۷، ۲۶ - ۳۷.
15. رحیمیان بوگر، اسحق؛ شاره، حسین؛ حبیبی عسگرآباد، مجتبی؛ و بشارت، محمدعلی (۱۳۸۶). بررسی تأثیر شیوه‌های جرئت‌ورزی بر سازگاری اجتماعی. نوآوری آموزشی، ۲۳، ۲۹-۵۴.
16. رضاپور میرصالح، یاسر؛ ابوترابی کاشانی، پریسا؛ و ابراهیمی قوام، صغری (۱۳۹۱). تأثیر آموزش مهارت‌های ابراز وجود در افزایش جرئت‌ورزی و عزت‌نفس دانش‌آموزان کم‌جرئت دختر پایه سوم تا پنجم ابتدایی شهر تهران. دوفصلنامه روان‌شناسی بالینی و شخصیت، ۷، ۷۷ - ۹۰.
17. روغنی، شکوفه؛ زارعی، عاطفه؛ فامیل روحانی، علی‌اکبر؛ و عرفانی، نصراله (1399). تأثیر کتاب‌درمانی به شیوۀ گروهی بر میزان تاب‌آوری و امید به زندگی در بهبود وضعیت سلامت کودکان مبتلا به سرطان. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی، ۲۶(۲)، ۲۸۳-۳۰۵. http://dorl.net/dor/20.1001.1.26455730.1399.26.2.1.2
18. ریاحی‌نیا، نصرت و عظیمی، علی (۱۳۹۱). مبانی، نظریه‌ها و کاربرد کتاب‌درمانی. تهران: چاپار.
19. ریاحی‌نیا، نصرت؛ مکارم، مهساالسادات؛ فرجی‌پور، اعظم؛ و حاصلی، نسرین (1394). تأثیر كتاب‌درماني گروهی بر افزایش عزت‌نفس کودکان آسیب‌دیدۀ کار. پژوهش‌های مشاوره، 14(54)، 111-125.
20. روشن چسلی، رسول (۱۳۹۲). تأثیر قصه‌گویی مبتنی بر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر بهبود مهارت‌های اجتماعی و مشکلات رفتاری دانش‌آموزان پسر هشت تا دهساله مبتلا به اختلال رفتار مقابله‌ای و بی‌اعتنائی. مطالعات روان‌شناسی بالینی، ۳(۱۰)، ۷۳ - ۹۳.
21. شجاعی کاریزکی، شایسته؛ حاجی زین‌العابدینی، محسن؛ و شاپوری، سودابه (1394). تأثیر کتاب‌درمانی بر کاهش میزان افسردگی در کودکان (مطالعۀ موردی بهزیستی استان تهران). تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی، ۲۱(۲)، ۲۹۷-۳۰۸. http://dorl.net/dor/20.1001.1.26455730.1394.21.2.4.0
22. شفیع‌آبادی، عبدالله (۱۳۹۰). پویایی گروه و مشاوره گروهی. تهران: رشد.
23. شیبانی، شهناز؛ یوسفی لويه، مجید؛ و دلاور، علی (۱۳۸۵). تأثیر قصه‌درمانی بر کاهش علائم افسردگی در کودکان افسرده. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، ۶(۴)، ۸۹۳ - ۹۱۶.
24. صنعت¬نگار، سارا؛ حسن‌آبادی، حسین؛ و اصغری نکاح، محسن (۱۳۹۱). اثربخشی قصه‌درمانی گروهی بر کاهش ناامیدی و تنهایی کودکان دختر مراکز شبه‌خانواده. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، ۶(۴)، ۷ - ۲۴.
25. طهماسبی آشتیانی، سمیرا؛ آبام، زویا؛ و تاجداران، منصور (۱۳۹۳). تأثیر کتاب‌درمانی بر مهارت‌های اجتماعی کودکان دختر و پسر ۷ - ۱۲ سال عضو فعال کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر تهران. کتابداری و اطلاع‌رسانی، ۱۷(۳)، ۱۳۷-۱۵۶.
26. طهماسبیان، کارینه (۱۳۸۵). کاربرد کتاب در آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان. اولین کنگره سراسری هنردرمانی در ایران (مجموع مقالات). تهران: دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکده خانواده، مرکز مطالعات هنردرمانی، صفحه ۱۲۴-۱۳۰.
27. عارفی، مژگان و رضویه، اصغر (۱۳۸۲). بررسی رابطه پرخاشگری آشکار و ارتباطی با سازگاری عاطفی-اجتماعی دانش‌آموزان دختر و پسر دوره ابتدایی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی، ۱۶، ۱۱۳-۱۲۵.
28. گلی¬نژاد، محمد و موسی‌زاده، ابراهیم (۱۳۹۱). جرئت‌ورزی به‌عنوان یک مهارت ارتباطی مؤثر. اصلاح و تربیت، ۱۲۰، ۵ - ۷.
29. گودرزی، نسرین (۱۳۹۶). قصه‌درمانی و اثرات تربیتی آن. تهران: رشد.
30. گودرزی، نسرین؛ مکوند حسینی، شاهرخ؛ رضایی، علی‌محمد؛ و اکبری بلوطبنگان، افضل (۱۳۹۳). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی به روش قصه‌گویی بر میزان کم‌رویی دانش‌آموزان. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی، ۱۷(۵)، ۱۲۱ - ۱۳۶.
31. محمدی، مهدی (1392). تحقیقات تحلیل محتوا در ادبیات کودکان و نوجوانان ایران از سال ۱۳۵۳-۱۳۹۰. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی، 19(1)، 111-113. http://dorl.net/dor/20.1001.1.26455730.1392.19.1.6.6
32. محمدی¬فر، محمدعلی؛ نجفی، محمود؛ و صالحین، میرزاعلی (۱۳۹۵). رابطه حرمت خود، سبک‌های شوخ‌طبعی و کم‌رویی با احساس تنهایی در دانش‌آموزان. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، ۱۲(۳)، ۶۱-۷۴.
33. نژادسلیمانی، راحله (۱۳۹۱). مقایسه اثربخشی دو شیوه گروه‌درمانی شناختی-رفتاری و واقعیت‌درمانی بر جرئت‌ورزی دختران دبیرستانی کم‌جرئت شهر سرخس. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
34. هارجی، اون؛ ساندرز، کریستین؛ و دیکسون، دیوید (۱۳۹۰). مهارت‌های اجتماعی در ارتباط بین‌فردی. ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت. تهران: انتشارات رشد (اثر اصلی چاپ‌شده در سال ۲۰۰۴).
35. Brewster, E. (2011). An Investigation of Experiences of Reading for Mental Health and Well-being and their Relation to Models of Bibliotherapy. PhD thesis, University of Sheffield.
36. Coşkuntürk, A. E., & Gözen, D. (2018). The effect of interactive therapeutic play education program on anxiety levels of children undergoing cardiac surgery and their mothers. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 33(6), 781-789. [DOI:10.1016/j.jopan.2017.07.009]
37. Lange, AJ. & Jakubowski, P. (1976). Responsible Assertive Behavior: Cognitive/behavioral Procedures for Trainers. Research PressPub, Champaign, Illinois.
38. Magaji, Sh. (2016). Bibliotherapy as a problem-solving skill of counsellors and teachers for character and skill development in Ogun State, Nigeria. Journal of Education and Practice, 7(20), 18-22.
39. Matsuura, N., Hashimoto, T. & Toichi, M. (2009). Correlations among self-esteem, aggression, adverse childhood experiences and depression in inmates of a female juvenile correctional facility in Japan. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 63(4), 478-485. [DOI:10.1111/j.1440-1819.2009.01996.x]
40. Michelson, L. & Wood, R. (1982). Development and psychometric properties of the children's assertive behavior scale. Journal of Behavioral Assessment, 4(1), 3-13. [DOI:10.1007/BF01321378]
41. Ostrov JM. & GodleskiS, A. (2009). Impulsivity-hyperactivity and subtypes of aggression in early childhood: An observational and short-term longitudinal study. European Child & Adolescent Psychiatry, 18(8), 477-483. [DOI:10.1007/s00787-009-0002-2]
42. Pardeck, J. A. & Pardeck, J. T. (1984). An overview of the bibliotherapeutic treatment approach: Implications for clinical social work practice. Family Therapy, 11(3), 241-252.
43. Pardeck, J. T. & Markward, M. J. (1995). Bibliotherapy: Using books to help children deal with problems. Early Child Development and Care, 106(1), 75-90. [DOI:10.1080/0300443951060108]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
