دوره ۲۹، شماره ۱ - ( ۲-۱۴۰۲ )
دوره ۲۹ شماره ۱ صفحات ۸۵-۶۲ |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Narmenji M. Examining the position of public libraries in empowering housewives with an emphasis on the capacities of cyberspace. Research on Information Science and Public Libraries 2023; 29 (1) :62-85
URL: http://publij.ir/article-1-2427-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2427-fa.html
نارمنجی مهدی. جایگاه کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی زنان خانه‌دار با تأکید بر ظرفیت‌های فضای مجازی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی. ۱۴۰۲; ۲۹ (۱) :۶۲-۸۵
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ، mnarmenji63@yahoo.com
چکیده: (۲۰۲۹ مشاهده)
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی جایگاه کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی زنان خانه‌دار با تأکید بر ظرفیت‌های فضای مجازی به‌ویژه شبکههای اجتماعی مجازی است.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با رویکرد کیفی به روشِ تحلیل مضمون انجام شد. جامعۀ پژوهش شامل کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های عمومیِ زیر پوشش ادارۀ کل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی بود. در این پژوهش، از روش نمونهگیری غیراحتمالاتی (غیرتصادفی) از نوع نمونهگیری گلولۀ برفی استفاده و در مجموع با 21 نفر مصاحبه انجام شد. روش اجرای مصاحبۀ استفاده‌شده از نوع نیمه‌ساختاریافته بود.
یافته‌ها: موضوعات مورد درخواست زنان خانه‌دار از کتابخانه‌های عمومی در دو مقوله عملی (سلامت، کشاورزی و هنری) و نظری (ادبی-دینی و تربیتی) دسته‌بندی شدند. چگونگی نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی زنان خانه‌دار در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی نیز در دو مقوله برنامه‌های آموزشی (تربیتی-اجتماعی و فنی-اقتصادی) و برنامه‌های فرهنگی-ترویجی (اشتغال‌محور، تفننی، کتاب‌محور و مشاروه‌ای-ارجاعی) گروه‌بندی شدند که برنامه‌های فرهنگی-ترویجی دارای فراوانی بیشتری بودند. خدمات قابل ارائه به زنان خانه‌دار در فضای مجازی در دو مقوله اطلاعاتی (آموزشی و منبع‌یابی) و ترویجی (اطلاع‌رسانی و منبع‌گستری) قرار گرفتند که یافته‌ها نشان داد که سهم خدمات فرهنگی-ترویجی بیشتر است. مشوق‌های استفاده از فضای مجازی توسط کتابخانه‌های عمومی جهت توانمندسازی زنان خانه‌دار نیز در دو مقوله تبلیغی و کارکردی و موانع موجود در این حوزه در سه مقوله اجتماعی-اقتصادی، فردی و فناورانه دسته‌بندی شد.
اصالت/ارزش: ارزش مسئلۀ این پژوهش در این نکته است که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از امکانات فضای مجازی به‌ویژه شبکههای اجتماعی مجازی در توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی زنان خانه‌دار استفاده کنند. البته، موانعی جدی در این زمینه وجود دارد که نیازمند توجه از سوی دست‌اندرکاران کتابخانه‌های عمومی است. برای رفع این موانع پیشنهاد می‌شود کتابخانه‌های عمومی قبل از اجرای برنامه‌های توانمندسازی زنان خانه‌دار، برنامه‌هایی را در زمینۀ ارتقای سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی آنان اجرا کنند.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با رویکرد کیفی به روشِ تحلیل مضمون انجام شد. جامعۀ پژوهش شامل کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های عمومیِ زیر پوشش ادارۀ کل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی بود. در این پژوهش، از روش نمونهگیری غیراحتمالاتی (غیرتصادفی) از نوع نمونهگیری گلولۀ برفی استفاده و در مجموع با 21 نفر مصاحبه انجام شد. روش اجرای مصاحبۀ استفاده‌شده از نوع نیمه‌ساختاریافته بود.
یافته‌ها: موضوعات مورد درخواست زنان خانه‌دار از کتابخانه‌های عمومی در دو مقوله عملی (سلامت، کشاورزی و هنری) و نظری (ادبی-دینی و تربیتی) دسته‌بندی شدند. چگونگی نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی زنان خانه‌دار در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی نیز در دو مقوله برنامه‌های آموزشی (تربیتی-اجتماعی و فنی-اقتصادی) و برنامه‌های فرهنگی-ترویجی (اشتغال‌محور، تفننی، کتاب‌محور و مشاروه‌ای-ارجاعی) گروه‌بندی شدند که برنامه‌های فرهنگی-ترویجی دارای فراوانی بیشتری بودند. خدمات قابل ارائه به زنان خانه‌دار در فضای مجازی در دو مقوله اطلاعاتی (آموزشی و منبع‌یابی) و ترویجی (اطلاع‌رسانی و منبع‌گستری) قرار گرفتند که یافته‌ها نشان داد که سهم خدمات فرهنگی-ترویجی بیشتر است. مشوق‌های استفاده از فضای مجازی توسط کتابخانه‌های عمومی جهت توانمندسازی زنان خانه‌دار نیز در دو مقوله تبلیغی و کارکردی و موانع موجود در این حوزه در سه مقوله اجتماعی-اقتصادی، فردی و فناورانه دسته‌بندی شد.
اصالت/ارزش: ارزش مسئلۀ این پژوهش در این نکته است که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از امکانات فضای مجازی به‌ویژه شبکههای اجتماعی مجازی در توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی زنان خانه‌دار استفاده کنند. البته، موانعی جدی در این زمینه وجود دارد که نیازمند توجه از سوی دست‌اندرکاران کتابخانه‌های عمومی است. برای رفع این موانع پیشنهاد می‌شود کتابخانه‌های عمومی قبل از اجرای برنامه‌های توانمندسازی زنان خانه‌دار، برنامه‌هایی را در زمینۀ ارتقای سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی آنان اجرا کنند.
نوع مطالعه: كيفي |
موضوع مقاله:
خدمات کتابخانه‌ای برای خانواده‌ها و ارتقای فرهنگ عمومی
دریافت: 1401/5/19 | پذیرش: 1401/9/7 | انتشار: 1402/2/10
دریافت: 1401/5/19 | پذیرش: 1401/9/7 | انتشار: 1402/2/10
فهرست منابع
۱. تقی‌زاده، ندا (۱۳۹۳). ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ زﻧﺎن ﺷﺎﻏﻞ و خانه‌دار ﺷﻬﺮ ﺧﻠﺨﺎل [پایاننامۀ کارشناسیارشد]. دانشگاه الزهرا.
۲. حصاری، ژیلا (۱۳۸۵). بررسی نیازهای اطلاعاتی زنان خانه‌دار در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد. پیام بهارستان، ۶۶، ۱۱-۱۴.
۳. عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ‌زاده، محمد (۱۳۹۰). تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشۀ مدیریت راهبردی، ۵(۲)، ۱۵۱-۱۹۸.
۴. عبداللهیان، حمید؛ و هومن، نیلوفر (۱۳۹۹). نقش شبکههای اجتماعی در توانمندی زنان از منظر صاحب‌نظران حوزۀ زنان، جنسیت و ارتباطات. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ۱۶(۵۸)، ۱۴۱-۱۶۴.
۵. علیخواه، فردین؛ کوهستانی، سمانه؛ و واقعه‌دشتی؛ طاهره (۱۳۹۶). نقش شبکههای اجتماعی موبایلی در زندگی زنان (مطالعۀ موردی: شهر رشت). زن در فرهنگ و هنر، ۹(۴)، ۴۹۱-۵۰۹.
۶. غفاری، سعید؛ و هنرجو، مریم (۱۳۹۷). راهکارهای ارتقای فرهنگ مطالعه در میان زنان عضو کتابخانه‌های عمومی شهر ملایر. زن و فرهنگ، ۹(۳۶)، ۱۱۷-۱۲۶.
۷. کریمی، فاطمه (۱۳۹۱). جایگاه کتابخانه‌های عمومی در مطالعه زنان خانه‌دار [پایاننامۀ کارشناسیارشد]. دانشگاه خوارزمی.
۸. کریمی، شیما؛ وثوقی، منصور؛ آقاجانی مرسا، حسین؛ و حضرتیصومعه، زهرا (۱۳۹۹). رابطۀ توانمندسازی زنان از طریق شبکههای اجتماعی مجازی مطالعۀ موردی: کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. برنامهریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، ۱۲(۴۴)، ۸۱-۳۷.
۹. معظمی گودرزی، شیما؛ و عطرکار روشن، صدیقه (۱۳۹۹). بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمندسازی زنان (با تأکید برآموزش و اشتغال) درگروه کشورهای عضو دی ۸. جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، ۹(۲)، ۱۲۷-۱۴۹.
۱۰. مقدس فریمانی، شهرام؛ میرترابی، مهدیه؛ و قائم‌مقامی، سهیل (۱۳۹۹). توانمندی اقتصادی-اجتماعی زنان روستایی و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: اعضای صندوق‌های اعتبارات خرد زنان روستایی استان زنجان). راهبردهای توسعۀ روستایی، ۷(۳)، ۳۴۷-۳۶۳.
۱۱. نارمنجی، سید مهدی (۱۴۰۰). شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی جهت ایجاد تعامل در کتابخانه‌های عمومی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲۷(۲)، ۲۲۷-۲۵۹.
۱۲. هومن، حیدرعلی (۱۳۸۵). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌‌ها (سمت).
۱۳. یعقوب‌زاده، مریم (۱۴۰۰). جایگاه کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی اطلاعاتی (اجتماعی-اقتصادی) زنان [پایاننامۀ کارشناسیارشد]. دانشگاه فردوسی مشهد.
Abu, R., Grace, M., & Carroll, M. (۲۰۱۱). The role of the rural public library in community development and empowerment. The International Journal of the Book, ۸(۲), ۶۳-۷۴. [DOI:۱۰,۱۸۸۴۸/۱۴۴۷-۹۵۱۶/CGP/v۰۸i۰۲/۳۶۸۶۳]
14. Bamigbola, A. A., & Adetimirin, A. E. (2014). Library services for rural women empowerment in Oyo State: a case study of African Heritage Research Library and Cultural Centre, Oyo State, Nigeria. IFLA, Lyon, France. Retrieved June 26, 2022, from http://library.ifla.org/id/eprint/987
15. Belwal, M. C. (2021). Role of Public Library on Women Empowerment in Dehradun District. Global Journal of Current Research, 8(1), 1-8.
16. Biswas, S., & Deb, P. (2020). Role of Public Libraries in Information Literacy for Women Empowerment: With special reference to Kanyashree girls of Nabagram in Murshidabad District of West Bengal. Library Philosophy & Practice (e-journal). Retrieved June 26, 2022, from https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/4319
17. Boonaree, C., & Goulding, A. (2019). The Role of Community Libraries in Empowering Female Citizens in Disadvantaged Areas of Thailand. IFLA WLIC. Retrieved June 26, 2022, from http://library.ifla.org/id/eprint/2481/1/144-boonaree-en.pdf
18. Cahyani, T., & Wicaksono, M. F. (2021). The role of rural library in community empowerment (Leshutama library case study). Library Philosophy and Practice, 6250, 1-14. https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/6250
19. Fidishun, D. (2007). Women and the public library: Using technology, using the library. Library Trends, 56(2), 328-343. [DOI:10.1353/lib.2008.0010]
20. King, G. B. (1995). Women library users and library users of traditional women's subjects. The Reference Librarian, 23(49-50), 179-193. [DOI:10.1300/J120v23n49_13]
21. Kinengyere, A. A. (2011). Role of libraries and information in the empowerment of women prisoners in Uganda. World library and information congress, San Juan, Puertorico. http://library.ifla.org/id/eprint/2481/1/144-boonaree-en.pdf
22. Lal Jawahar, L. (2018). The role of public libraries in socio-cultural development in rural areas in India. Library Progress, 38(2), 299-313. [DOI:10.5958/2320-317X.2018.00032.6]
23. Sasi, P. K. (2014). Role of public libraries on women empowerment: a study with special reference to district library Malappuram. Journal of Humanities and Social Science, 19(10), 36-42. [DOI:10.9790/0837-191073642]
24. Yoshida, Y. (2013). Yoshida, Y. (2013). Public Libraries as Places for Empowering Women through Autonomous Learning Activities. Information Research: An International Electronic Journal, 18(3), n3. Retrieved June 26, 2022, from http://InformationR.net/ir/18-3/colis/paperC20.html
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
