پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) ، beigzadeh@irandoc.ac.ir
چکیده: (412 مشاهده)
هدف: سرقت یافته علمی در مفهوم کلی به تصاحب کلمات یا اندیشه‌های دیگران، خواه در قالب واژه‌ها و اصوات و خواه در قالب شکل‌ها، نقش‌ها و طرح‌ها، اطلاق می‌‌شود. علیرغم اهمیت این موضوع در فضای علمی ایران، به خوبی روشن نیست که قانون‌گذار ایرانی تا چه اندازه به این موضوع توجه داشته است و شکاف‌های کلیدی کجا هستند. هدف این پژوهش بررسی سرقت علمی در قوانین و مقررات ایران است.
روش: برای پاسخ به پرسش‌ها، پژوهش حاضر با روش «تحلیل اسنادی» کلیدی‌ترین قوانین و مقررات ایران و مؤسسه‌های ایرانی را بررسی و تحلیل کرده است. جامعۀ این پژوهش، قوانین و مقررات ایران تا آغاز سال 1401 بوده‌اند.
یافته‌ها: براساس یافته‌های این پژوهش می‌توان سرقت یافتۀ علمی را دست‌کم با شش رویکرد متفاوت دسته‌بندی کرد. یافته‌ها نشان می‌دهند که سرقت یافتۀ علمی دست‌کم در 10 قانون در ایران مورد توجه قانون‌گذار بوده است؛ از قانون مجازات عمومی (مصوب 10/5/1310) گرفته تا قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امر سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز می‌نمایند (مصوب 16/10/1386). افزون بر این، مقرراتی نیز در وزارتخانه‌ها و مؤسسه‌های گوناگون در این زمینه تصویب شده‌اند.
اصالت: اگرچه سرقت علمی مورد توجه قانون‌گذار ایرانی بوده است، ولی گمان می‌رود این توجه به اندازه‌ای که باید اثرگذار نبوده است. افزون بر قوانین و مقررات، با رویکردهای دیگری باید از سرقت علمی پیشگیری کرد.
روش: برای پاسخ به پرسش‌ها، پژوهش حاضر با روش «تحلیل اسنادی» کلیدی‌ترین قوانین و مقررات ایران و مؤسسه‌های ایرانی را بررسی و تحلیل کرده است. جامعۀ این پژوهش، قوانین و مقررات ایران تا آغاز سال 1401 بوده‌اند.
یافته‌ها: براساس یافته‌های این پژوهش می‌توان سرقت یافتۀ علمی را دست‌کم با شش رویکرد متفاوت دسته‌بندی کرد. یافته‌ها نشان می‌دهند که سرقت یافتۀ علمی دست‌کم در 10 قانون در ایران مورد توجه قانون‌گذار بوده است؛ از قانون مجازات عمومی (مصوب 10/5/1310) گرفته تا قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امر سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز می‌نمایند (مصوب 16/10/1386). افزون بر این، مقرراتی نیز در وزارتخانه‌ها و مؤسسه‌های گوناگون در این زمینه تصویب شده‌اند.
اصالت: اگرچه سرقت علمی مورد توجه قانون‌گذار ایرانی بوده است، ولی گمان می‌رود این توجه به اندازه‌ای که باید اثرگذار نبوده است. افزون بر قوانین و مقررات، با رویکردهای دیگری باید از سرقت علمی پیشگیری کرد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
