دانشگاه علوم پزشکی سبزوار ، feizabadi_mns@ut.ac.ir
چکیده: (227 مشاهده)
هدف: این پژوهش با هدف کشف وضعیت کتابخانه‌های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور از نظر ارائه خدمات به معلولان (جسمی-حرکتی، نابینایان و کمبینایان، ناشنوایان و کمشنوایان) انجام گرفت.
روش: پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا، پیمایشی است که به صورت مقطعی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کتابخانه‌های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه‌های عمومی تشکیل دادند که به صورت سرشماری مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه آمار توصیفی از نرمافزار SPSS 23 استفاده گردید.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که از نظر ارائه خدمت به گروه‌های مختلف معلولان، 50 درصد کتابخانه‌ها به معلولان جسمی- حرکتی ارائه خدمات میکنند اما تنها 11% کتابخانه‌ها به ناشنوایان و کم شنوایان و %12 به نابینایان و کمبینایان، خدمات ارائه می‌دهند. وضعیت کتابخانه‌های مورد بررسی، در هفت مقوله سیاست‌گذاری و بودجه، دسترس‌پذیری، امکانات و فضا، تبلیغات و توسعه خدمات خدمات، خدمات و برنامه‌های جانبی، مجموعه منابع، نیروی انسانی، تجهیزات و فناوری‌های کمکی، از نظر میانگین پایین‌تر از حد متوسط بودند. در این میان، مقوله دسترس‌پذیری ساختمان و فضای فیزیکی کتابخانه‌ها، با میانگین 49/2 بالاترین و مقوله آموزش کارکنان با میانگین 49/1 در میان کتابخانه‌های عمومی کشور دارای پایین‌ترین میانگین بود. در گروه سیاست‌گذاری و بودجه، بالاترین میانگین به حمایت مدیران و مسئولان از ارائه خدمات به معلولان (78/2) تعلق داشته است. از نظر دسترس‌پذیری و فضای فیزیکی کتابخانه، 9/84% کتابخانه‌ها از نور مناسب و 7/7 % کتابخانه‌ها از سرویس بهداشتی مناسب برای معلولان (توالت فرنگی) برخوردار بودند. مهم‌ترین فعالیت انجام گرفته در کتابخانه‌های عمومی در بخش تبلیغ و توسعه خدمات، اطلاع‌رسانی فعالیت‌ها و برنامه‌های کتابخانه به روش‌های مختلف بوده است (میانگین 69/2). از نظر برنامه‌های جنبی، بیشترین فعالیت مربوط به ارائه برنامه‌های کتابخوانی، معرفی کتاب و مسابقات کتابخوانی بوده است (میانگین 38/2). از نظر مجموعه و منابع، بیشترین فعالیت صورت گرفته، فراهم کردن امکان دسترسی به فهرست کتاب‌ها به صورت اینترنتی با میانگین 99/3 بوده است. کتابخانه‌ها از نظر وجود کتابداران آموزش دیده، در شرایط مناسبی قرار نداشتند (میانگین 4/1). از نظر تجهیزات، مهم‌ترین تجهیزات موجود در کتابخانه‌ها، اسکنر بوده (2/61%) بوده است.
اصالت و ارزش: توجه کتابخانه‌ها به نیازها و انتظارات معلولان در زمینه خدمات و امکانات امری ضروری است. بررسی وضعیت کتابخانه‌های عمومی در زمینه ارائه خدمات به معلولان تاکنون با این حجم از گستردگی انجام نگرفته است. یافته‌های این پژوهش، می‌تواند راهگشای مسئولان، مدیران و کتابداران کتابخانه‌های عمومی به منظور ارائه خدمات بهتر این گروه از جامعه باشد.
روش: پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا، پیمایشی است که به صورت مقطعی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کتابخانه‌های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه‌های عمومی تشکیل دادند که به صورت سرشماری مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه آمار توصیفی از نرمافزار SPSS 23 استفاده گردید.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که از نظر ارائه خدمت به گروه‌های مختلف معلولان، 50 درصد کتابخانه‌ها به معلولان جسمی- حرکتی ارائه خدمات میکنند اما تنها 11% کتابخانه‌ها به ناشنوایان و کم شنوایان و %12 به نابینایان و کمبینایان، خدمات ارائه می‌دهند. وضعیت کتابخانه‌های مورد بررسی، در هفت مقوله سیاست‌گذاری و بودجه، دسترس‌پذیری، امکانات و فضا، تبلیغات و توسعه خدمات خدمات، خدمات و برنامه‌های جانبی، مجموعه منابع، نیروی انسانی، تجهیزات و فناوری‌های کمکی، از نظر میانگین پایین‌تر از حد متوسط بودند. در این میان، مقوله دسترس‌پذیری ساختمان و فضای فیزیکی کتابخانه‌ها، با میانگین 49/2 بالاترین و مقوله آموزش کارکنان با میانگین 49/1 در میان کتابخانه‌های عمومی کشور دارای پایین‌ترین میانگین بود. در گروه سیاست‌گذاری و بودجه، بالاترین میانگین به حمایت مدیران و مسئولان از ارائه خدمات به معلولان (78/2) تعلق داشته است. از نظر دسترس‌پذیری و فضای فیزیکی کتابخانه، 9/84% کتابخانه‌ها از نور مناسب و 7/7 % کتابخانه‌ها از سرویس بهداشتی مناسب برای معلولان (توالت فرنگی) برخوردار بودند. مهم‌ترین فعالیت انجام گرفته در کتابخانه‌های عمومی در بخش تبلیغ و توسعه خدمات، اطلاع‌رسانی فعالیت‌ها و برنامه‌های کتابخانه به روش‌های مختلف بوده است (میانگین 69/2). از نظر برنامه‌های جنبی، بیشترین فعالیت مربوط به ارائه برنامه‌های کتابخوانی، معرفی کتاب و مسابقات کتابخوانی بوده است (میانگین 38/2). از نظر مجموعه و منابع، بیشترین فعالیت صورت گرفته، فراهم کردن امکان دسترسی به فهرست کتاب‌ها به صورت اینترنتی با میانگین 99/3 بوده است. کتابخانه‌ها از نظر وجود کتابداران آموزش دیده، در شرایط مناسبی قرار نداشتند (میانگین 4/1). از نظر تجهیزات، مهم‌ترین تجهیزات موجود در کتابخانه‌ها، اسکنر بوده (2/61%) بوده است.
اصالت و ارزش: توجه کتابخانه‌ها به نیازها و انتظارات معلولان در زمینه خدمات و امکانات امری ضروری است. بررسی وضعیت کتابخانه‌های عمومی در زمینه ارائه خدمات به معلولان تاکنون با این حجم از گستردگی انجام نگرفته است. یافته‌های این پژوهش، می‌تواند راهگشای مسئولان، مدیران و کتابداران کتابخانه‌های عمومی به منظور ارائه خدمات بهتر این گروه از جامعه باشد.
واژه‌های کلیدی: کتابخانه‌های عمومی، معلولان، خدمات کتابخانه‌ای، ساختمان و تجهیزات کتابخانه، معلولان جسمی- حرکتی، نابینایان و کم-بینایان، ناشنوایان و کمشنوایان، ایران
نوع مطالعه: كمّي |
موضوع مقاله:
خدمات کتابخانه‌ای برای گروه‌های خاص
دریافت: 1400/9/20 | پذیرش: 1401/1/22 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1401/3/15
دریافت: 1400/9/20 | پذیرش: 1401/1/22 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1401/3/15
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
