دوره 26، شماره 4 - ( 10-1399 )
دوره 26 شماره 4 صفحات 695-665 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Vaziri E, FeizAbadi M, Delbari A, Sakhaei A. Identifying the needs and services expected by the elderly from the Iran public libraries: Content analysis. Research on Information Science and Public Libraries 2020; 26 (4) :665-695
URL: http://publij.ir/article-1-2282-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2282-fa.html
وزیری اسماعیل، فیض‌آبادی منصوره، دلبری احمد، سخایی ایوب. شناسایی نیازها و خدمات موردانتظار سالمندان از کتابخانه‌های عمومی ایران به روش تحلیل محتوا. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1399; 26 (4) :665-695
دانشگاه زابل ، evaziri@ut.ac.ir
چکیده: (3287 مشاهده)
هدف: جمعیت دنیا به‌سمت سال‌خوردگی پیش می‌رود. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده، به نظر می‌رسد که رشد جمعیت سالمندان ایران از 8 درصد از کل جمعیت کشور در سال 2015 به حدود 33 درصد در سال ۲۰۵۰ برسد. از همین رو، وجود مراکزی که بتوانند پاسخ‌گوی نیازهای سالمندان باشد ضروری به نظر می‌رسد. یکی از مراکزی که نقش مهمی در ارائۀ خدمات به سالمندان دارند کتابخانه‌های عمومی هستند. شناسایی نیازهای متنوع سالمندان می‌تواند موجب موفقیت طراحی و برنامه‌ریزی خدمات کتابخانه‌های عمومی به آن‌ها شود. این پژوهش با هدف شناسایی نیازها و خدمات موردانتظار سالمندان از کتابخانه‌های عمومی ایران انجام شده است.
روش: پژوهش حاضر با به‌کارگیری روش تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار و تحلیل محتوای کمّی به‌منظور شناسایی مقوله‌ها و شمارش فراوانی واحدهای تحلیل، به شناسایی نیازها، خدمات و برنامه‌های موردانتظار سالمندان در کتابخانه‌های عمومی با استفاده از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته پرداخته است. جامعۀ آماری پژوهش را 25 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه‌های عمومی، سالمندان و مراقبان آن‌ها تشکیل دادند که به‌روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA12.3 بر اساس واحدهای معنایی (جمله) تحلیل شدند.
یافته‌ها: تحلیل یافته‌های حاصل از مصاحبه به شناسایی شش مقوله شامل منابع، خدمات و برنامه‌ها، دسترس‌پذیری، تعیین نیاز، مشارکت، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، نیروی انسانی و بازاریابی و تبلیغات منجر شد. یافته‌ها نشان داد که در مقولات مزبور موارد زیر بیشتر از سایر موارد مورد توجه سالمندان قرار گرفته است: در مقولۀ نیروی انسانی، موضوع آموزش؛ در مقولۀ تعیین نیاز، شناسایی انواع نیازها؛ در مقولۀ تبلیغات و اطلاع‌رسانی، استفاده از روش‌های سنتی تبلیغات؛ در مقولۀ دسترس‌پذیری، ساختمان و فضای کتابخانه؛ در مقولۀ سیاست‌گذاری، استفاده از سالمندان داوطلب در برنامه‌های کتابخانه؛ و در مقولۀ خدمات، منابع و برنامه‌ها، برنامه‌های ارائه‌شده در محل کتابخانه. یافته‌ها همچنین حاکی از آن است که شناسایی خدمات موردنیاز سالمندان و توجه به نیازهای متنوع و پیچیدۀ آن‌ها و تأمین این نیازها از طریق کتابخانه‌های عمومی می‌تواند به استقلال سالمندان کمک کرده و باعث مشارکت فعال سالمندان در جامعه شوند. علاوه بر این، تعامل و همکاری کتابخانه‌های عمومی با سایر سازمان‌های ذی‌نفع حوزۀ سالمندی، آموزش مهارت‌های ارتباط با سالمندان به کتابداران، تدوین خط‌مشی مناسب، بودجه، و تدارک تجهیزات و تسهیلات موردنیاز آن‌ها به بهبود خدمات و برنامه‌های موردنیاز سالمندان کمک می‌کند.
اصالت/ارزش: طراحی خدمات، منابع و برنامه‌های موردنیاز سالمندان و دسترسی مناسب به کتابخانه از جمله اولویت‌های مهم سالمندان برای استفاده از کتابخانه‌های عمومی است. ازاین‌رو، با توجه به احتمال رشد جمعیت سالمندان در آینده، ضروری است سیاست، برنامه و بودجۀ مناسبی برای این خدمات در نظر گرفته شود. استفادۀ بهتر از خدمات کتابخانه توسط سالمندان مستلزم در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص دورۀ سالمندی است و تدارک این تسهیلات باعث جذب بیشتر سالمندان به کتابخانه‌ها می‌شود.
روش: پژوهش حاضر با به‌کارگیری روش تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار و تحلیل محتوای کمّی به‌منظور شناسایی مقوله‌ها و شمارش فراوانی واحدهای تحلیل، به شناسایی نیازها، خدمات و برنامه‌های موردانتظار سالمندان در کتابخانه‌های عمومی با استفاده از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته پرداخته است. جامعۀ آماری پژوهش را 25 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه‌های عمومی، سالمندان و مراقبان آن‌ها تشکیل دادند که به‌روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA12.3 بر اساس واحدهای معنایی (جمله) تحلیل شدند.
یافته‌ها: تحلیل یافته‌های حاصل از مصاحبه به شناسایی شش مقوله شامل منابع، خدمات و برنامه‌ها، دسترس‌پذیری، تعیین نیاز، مشارکت، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، نیروی انسانی و بازاریابی و تبلیغات منجر شد. یافته‌ها نشان داد که در مقولات مزبور موارد زیر بیشتر از سایر موارد مورد توجه سالمندان قرار گرفته است: در مقولۀ نیروی انسانی، موضوع آموزش؛ در مقولۀ تعیین نیاز، شناسایی انواع نیازها؛ در مقولۀ تبلیغات و اطلاع‌رسانی، استفاده از روش‌های سنتی تبلیغات؛ در مقولۀ دسترس‌پذیری، ساختمان و فضای کتابخانه؛ در مقولۀ سیاست‌گذاری، استفاده از سالمندان داوطلب در برنامه‌های کتابخانه؛ و در مقولۀ خدمات، منابع و برنامه‌ها، برنامه‌های ارائه‌شده در محل کتابخانه. یافته‌ها همچنین حاکی از آن است که شناسایی خدمات موردنیاز سالمندان و توجه به نیازهای متنوع و پیچیدۀ آن‌ها و تأمین این نیازها از طریق کتابخانه‌های عمومی می‌تواند به استقلال سالمندان کمک کرده و باعث مشارکت فعال سالمندان در جامعه شوند. علاوه بر این، تعامل و همکاری کتابخانه‌های عمومی با سایر سازمان‌های ذی‌نفع حوزۀ سالمندی، آموزش مهارت‌های ارتباط با سالمندان به کتابداران، تدوین خط‌مشی مناسب، بودجه، و تدارک تجهیزات و تسهیلات موردنیاز آن‌ها به بهبود خدمات و برنامه‌های موردنیاز سالمندان کمک می‌کند.
اصالت/ارزش: طراحی خدمات، منابع و برنامه‌های موردنیاز سالمندان و دسترسی مناسب به کتابخانه از جمله اولویت‌های مهم سالمندان برای استفاده از کتابخانه‌های عمومی است. ازاین‌رو، با توجه به احتمال رشد جمعیت سالمندان در آینده، ضروری است سیاست، برنامه و بودجۀ مناسبی برای این خدمات در نظر گرفته شود. استفادۀ بهتر از خدمات کتابخانه توسط سالمندان مستلزم در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص دورۀ سالمندی است و تدارک این تسهیلات باعث جذب بیشتر سالمندان به کتابخانه‌ها می‌شود.
نوع مطالعه: كيفي |
موضوع مقاله:
خدمات کتابخانه‌ای برای گروه‌های خاص
دریافت: 1399/8/8 | پذیرش: 1399/10/2 | انتشار: 1399/12/10
دریافت: 1399/8/8 | پذیرش: 1399/10/2 | انتشار: 1399/12/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
