دوره 27، شماره 3 - ( 10-1400 )
دوره 27 شماره 3 صفحات 467-491 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Tamadon H R, Ghiasi M, Razavi S A A. A Systematic Review of Research Articles about Public Library Location Using Geographic Information System. Research on Information Science and Public Libraries 2021; 27 (3) :491-467
URL: http://publij.ir/article-1-2213-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2213-fa.html
تمدن حمید رضا، قیاسی میترا، رضوی سید علی‌اصغر. مروری نظام‌مند بر پژوهش‌های مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی با استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی. تحقیقات اطلاعرسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1400; 27 (3) :491-467
دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل ، mighiasi@gmail.com
چکیده: (2213 مشاهده)
هدف: این مطالعه با مرور نظام‌مند متون پژوهشی در حوزه مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی ایران با استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی به تحلیل وضعیت آن پژوهش‌ها از جنبه‌های گوناگون می‌پردازد. بر این اساس، مشکلات و مؤلفه‌های موردتوجه در مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی ایران بر اساس متون پژوهشی بررسی شده است.
روش: مطالعۀ حاضر از نظرِ هدف کاربردی و مبتنی بر مطالعۀ نظام‌مند با مدل پریسما است. برای جمع‌آوری داده‌ها، کلید‌واژه‌های مرتبط با موضوع پژوهش در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر جست‌وجو و 372 مقاله پژوهشی بازیابی شد. با مطالعه و بررسی چکیدۀ مقاله‌ها و در صورت لزوم، نتایج، مقالات تکراری و غیرمرتبط حذف شدند. در نهایت، با اعمال پیمایش اولیه و متناسب با معیارهای ورودی و خروجی، مطالعات توسط پژوهشگران کنترل شد و 29 مقاله باقی ماند. ابزار پژوهش از نوع سیاهۀ وارسی بود. اطلاعات به‌دست‌آمده با تلخیص مطالب در قالب جدول ارائه شده است.
یافته‌ها: یافته‌های مرور نظام‌مند نشان می‌دهد توزیع کتابخانه‌های عمومی در ایران نامتوازن و از نظرِ دسترسی نامناسب هستند. مؤلفه‌های موردتوجه، آسایش (81/32 درصد)، سازگاری (25/31 درصد) و کارایی (18/17 درصد) بودند. همچنین یافته‌ها نشان داد در پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه کمتر به نقشه و رویکرد مهندسی ساختمان توجه شده است.
اصالت/ارزش: با مرور پژوهش‌های حوزۀ مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی، یافته‌های این حوزه از نظرِ وضعیت توزیع کتابخانه‌ها، مطلوبیت دسترسی به آن‌ها و مؤلفه‌های مؤثر در مکان‌یابی مشخص شد. این پژوهش تصویری کلی نسبت به آنچه انجام شده و آنچه بهتر است در تعیین مکان کتابخانه‌های عمومی رعایت شود برای پژوهشگران آینده ارائه می‌کند.
روش: مطالعۀ حاضر از نظرِ هدف کاربردی و مبتنی بر مطالعۀ نظام‌مند با مدل پریسما است. برای جمع‌آوری داده‌ها، کلید‌واژه‌های مرتبط با موضوع پژوهش در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر جست‌وجو و 372 مقاله پژوهشی بازیابی شد. با مطالعه و بررسی چکیدۀ مقاله‌ها و در صورت لزوم، نتایج، مقالات تکراری و غیرمرتبط حذف شدند. در نهایت، با اعمال پیمایش اولیه و متناسب با معیارهای ورودی و خروجی، مطالعات توسط پژوهشگران کنترل شد و 29 مقاله باقی ماند. ابزار پژوهش از نوع سیاهۀ وارسی بود. اطلاعات به‌دست‌آمده با تلخیص مطالب در قالب جدول ارائه شده است.
یافته‌ها: یافته‌های مرور نظام‌مند نشان می‌دهد توزیع کتابخانه‌های عمومی در ایران نامتوازن و از نظرِ دسترسی نامناسب هستند. مؤلفه‌های موردتوجه، آسایش (81/32 درصد)، سازگاری (25/31 درصد) و کارایی (18/17 درصد) بودند. همچنین یافته‌ها نشان داد در پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه کمتر به نقشه و رویکرد مهندسی ساختمان توجه شده است.
اصالت/ارزش: با مرور پژوهش‌های حوزۀ مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی، یافته‌های این حوزه از نظرِ وضعیت توزیع کتابخانه‌ها، مطلوبیت دسترسی به آن‌ها و مؤلفه‌های مؤثر در مکان‌یابی مشخص شد. این پژوهش تصویری کلی نسبت به آنچه انجام شده و آنچه بهتر است در تعیین مکان کتابخانه‌های عمومی رعایت شود برای پژوهشگران آینده ارائه می‌کند.
نوع مطالعه: كمّي |
موضوع مقاله:
مكان‌يابي و مطالعات جغرافيايي
دریافت: 1400/5/12 | پذیرش: 1400/10/10 | انتشار: 1400/10/10
دریافت: 1400/5/12 | پذیرش: 1400/10/10 | انتشار: 1400/10/10
فهرست منابع
1. آقایی جشوقانی، نفیسه (1391). تحلیل پراکندگی و جمعیتی کتابخانه‌های عمومی شهر قم با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (جی. آی. اس.) [پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه قم، ایران.
2. اباذری، زهرا؛ باب الحوائجی، فهیمه؛ و جهانگیری فرد، بهنام (1392). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی منطقۀ چهار شهر تهران با استفاده از GIS. تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانه‌های عمومی، 19(4)، 547-527.
3. اسکروچی، رقیه؛ وزیری هشی، فریده؛ و جان‌بزرگی، مژگان (1395). قابلیت سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در نقشۀ نمایی شاخص‌های عملکردهای دانشگاهی. دانش‌شناسی، 9(35)، 7-22.
4. ایرانی هریس، صیاد؛ صبوحی، غلامرضا؛ و مجیدی، مهدی (۱۳۹۵، 23 اردیبهشت). مکان‌گزینی کتابخانۀ عمومی در شهر کرمان در راستای توسعۀ فرهنگی شهر با استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی [ارائۀ مقاله]. دومین کنگرۀ بین‌المللی علوم زمین و توسعۀ شهری، شرکت کیان طرح دانش، پژوهشکدۀ جهاد دانشگاهی واحد استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران. بازیابی‌شده از https://www.civilica.com/Paper-ESUD02-ESUD02_172.html
5. بهرامی، محبوبه؛ ولیپوری، معصومه؛ و حجی‌ملایری، پریسا (1394). توزیع فضایی و مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی شهر بروجرد با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 26(1)، 203-220.
6. پورنقی، رؤیا (1392). مدیریت مجموعۀ منابع کتابخانه با استفاده از نظام اطلاعات مکانی (مطالعۀ موردی کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران). تحقیقات کتابداری و اطلا ع‌رسانی دانشگاهی، 47(3)، 251-272.
7. پورنقی، رؤیا؛ و باب‌الحوائجی، فهیمه (1394). سیستم اطلاعات مکانی (جی آی اس) و کاربردهای آن در علم اطلاعات و دانش‌شناسی. تهران: نشر چاپار.
8. پورنقی، رؤیا؛ جلالی دیزجی، علی؛ و زندیه دولابی، مریم (1396). مسیریابی مبتنی بر زمان در کتابخانۀ مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی. پژوهشنامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، 32(4)، 1017-1042.
9. جنگجو، شهرام؛ و محمدی ورنوسفادرانی، مریم (1396، 21 اردیبهشت). مطالعۀ وضعیت مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی سطح منطقۀ 8 شهر تهران [ارائۀ مقاله]. سومین کنفرانس سالانۀ پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز، ایران. بازیابی‌شده از https://www.civilica.com/Paper-AUUM03-AUUM03_257.html
10. حسینی، داود؛ و پناهی، علی (1397، 5 اسفند). مکان‌یابی کتابخانۀ عمومی با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چند‌معیاره: مطالعۀ موردی شهرستان ملکان [ارائۀ مقاله]. اولین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین معماری و شهرسازی در هزارۀ سوم، مراغه، ایران. بازیابی‌شده از https://www.civilica.com/Paper-UPACONF01-UPACONF01_020.html
11. حسینی، سیدعلی؛ علیمرادی، طاهره؛ احدنژادروشی، محمد؛ مختارپور، رضا؛ و خاصه، علی‌اکبر (1393). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی شهر رشت با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (ساج). تحقیقات اطلاعرسانی وکتابخانه‌های عمومی، 20(2)، 277-296.
12. حیدریان، پیمان؛ رنگزن، کاظم؛ ملکی، سعید؛ تقی‌زاده، ایوب؛ و عزیزی قلاتی، سارا (1393). مکان‌یابی محل دفن پسماند شهری با استفاده از مدل‌های Fuzzy-AHP و Fuzzy-TOPSIS در محیط GIS: مطالعۀ موردی شهر پاکدشت استان تهران. مجلۀ بهداشت و توسعه، 3(1)، 1-13.
13. خضری، مجتبی؛ و جمالی، علی‌اکبر (1397، 9-8 اسفند). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی شهر یزد در محیط GIS [ارائۀ مقاله]. سومین همایش ملی کاربرد مدل‌های پیشرفتۀ تحلیل فضایی (سنجش از دور و GIS) در آمایش سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، شهرداری یزد، یزد، ایران. https://www.civilica.com/Paper-GISLS03-GISLS03_083.html
14. رهنما، محمدرحیم؛ و آقاجانی، حسین (1388). تحلیل توزیع فضایی کتابخانه‌های عمومی در شهر مشهد. کتابداری و اطلاعرسانی، 12(2)، 7-28.
15. زارعی، احمد؛ سالاری، محمود؛ و عنابستانی، علی‌اکبر (1394). عوامل مؤثر در مکان‌یابی کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در مشهد. کتابداری واطلاع‌رسانی، 18(1)، 33-54.
16. زنگی آبادی، مهدی (1381). تحلیل توزیع فضایی و مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعۀ موردی: شهر کرمان) [پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه تربیت مدرس.
17. زوارقی، رسول؛ سالکی ملکی، محمدعلی؛ قاسمی خوئی، معصومه؛ و سالکی ملکی، فاطمه (1393). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی با استفاده از تکنیک تاپسیس- فازی: بررسی موردی کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز. تحقیقات اطلاعرسانی وکتابخانه‌های عمومی، 20(2)، 254-275.
18. سلیمانی، علیرضا؛ مصفا، بهمن؛ و بیناشیشوان، کوروش (1395، 27 خرداد). علل و عوامل مؤثر مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی شهر ارومیه با استفاده از GIS [ارائۀ مقاله]. سومین کنفرانس علمی پژوهشی افق های نوین در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی معماری و شهرسازی ایران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، تهران، ایران. بازیابی‌شده از
19. https://www.civilica.com/Paper-NICONF03-NICONF03_221.html
20. شیخ‌الاسلامی، علیرضا؛ و زارع‌منش، علی (1395، 20 اسفند). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی با استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی (مطالعۀ موردی: شهر خرم‌آباد) [ارائۀ مقاله]. دومین کنفرانس ملی جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی نوین، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، قم، ایران. بازیابی‌شده از https://www.civilica.com/Paper-BGCONF02-BGCONF02_053.html
21. عفیفیان، فرزانه؛ حیاتی، زهیر؛ و گلی، علی (1393). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی با سامانۀ اطلاعات جغرافیایی نمونه: شهر شیراز. تحقیقات اطلاعرسانی وکتابخانه‌های عمومی، 20(2)، 229-251.
22. غفاریان، علی؛ و حاجی‌وند، حجت (1395، 15 تیر). ارزیابی مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی شهر کرمان [ارائۀ مقاله]. چهارمین کنفرانس ملی توسعۀ پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی، مؤسسۀ آموزش عالی مهر اروند و مرکز راهکارهای دستیابی به توسعۀ پایدار، تهران، ایران. بازیابی‌شده از
23. https://www.civilica.com/Paper-GPACONF04-GPACONF04_030.html
24. فرج‌زاده اصل، منوچهر؛ و معصومی، مرضیه (1385). تحلیل فضایی کتابخانه‌های عمومی منطقۀ 12 تهران با استفاده از GIS. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 10(1)، 191-212.
25. فصیحی، حبیب‌اله (1398). تحلیل دسترس‌پذیری کتابخانه‌های عمومی در منطقۀ ۲۰ تهران. تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانه‌های عمومی، 25(2)، 233-256.
26. قدوسی، مصطفی؛ و صادقی نیارکی، ابوالقاسم (1398). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی در شهر بجنورد با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی فازی. تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانه‌های عمومی، 25(2)، 290-257.
27. محمودزاده، حسن؛ و نوری، الهه (1396). بررسی توزیع فضایی کتابخانه‌های عمومی شهر ارومیه با استفاده از الگوریتم‌های فازی و GIS با تأکید بر عدالت اجتماعی. تحقیقات اطلاعرسانی وکتابخانه‌های عمومی، 23(4)، 441-465.
28. مختارپور، رضا؛ تقی‌زاده، ایوب؛ و رنگزن، کاظم (1388). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی شهرستان اهواز با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (ساج). کتابداری و اطلاعرسانی، 12(2)، 29-44.
29. مدیری، مهدی؛ شاطریان، محسن؛ و حسینی، احمد (1397). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی شهر تهران به‌منظور بهبود دسترسی شهروندان. فصلنامۀ نگرش‌های نو به جغرافیایی انسانی، 10(2)، 231-247.
30. مرادی، شیما؛ و فریدی، محمدرضا (1397). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی منطقۀ 3 شهر تهران با استفاده از جی. آی . اس. دانش‌شناسی، 11(40)، 35-45.
31. منصوری مرادیان، سمیه (1392، 8 اسفند). توزیع فضایی و مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعۀ موردی: شهر همدان) [ارائۀ مقاله]. اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعۀ پایدار، تهران، انجمن محیط زیست کومش دانشگاه تهران، دانشگاه صنعت هوایی و قطب برنامه‌ریزی و توسعۀ پایدار دانشگاه تهران، ایران. بازیابی‌شده از https://www.civilica.com/Paper-GUPSD01-GUPSD01_1139.html
32. منوچهری، محسن؛ حامدی، یاسمین؛ و منوچهری، میترا (1396، 29 شهریور). ضوابط ایجاد، امکان و مکان‌یابی کتابخانۀ محلی (نمونۀ موردی: محلۀ خیرآباد یزد) [ارائۀ مقاله]. اولین همایش اندیشه و فناوری های نوین در علوم جغرافیایی. دانشگاه زنجان، گروه جغرافیا، زنجان، ایران.
33. موحد، علی؛ و زارعی، بلال (1390). ارائه الگویی برای مکان‌گزینی فضایی کتابخانه‌های عمومی شهر اهواز با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی، نشریۀ علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 16(35)، 137-162.
34. هاشمی، ماجد؛ اصغری، آزاد؛ و رحمتی، حیدر (1393). مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی شهر سقز با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (ساج). آمایش محیط، 7(26)، 151-168.
35. Arendt, A., Morris, A., & Stephens, M. (2018). Public library use of geographic information systems in the United States. Journal of Library Administration, 58(8), 779-805.
36. Bishop, B. W., Mandel, L. H., & McClure, C. R. (2011). Geographic information systems (GIS) in public library assessment. LIBRES Library and Information Science Research Electronic Journal, 21(1), 1.
37. Chambers, D., Epstein, D., Walker, S., Fayter, D., Paton, F., Wright, K., ... & Woolacott, N. (2009). Endovascular stents for abdominal aortic aneurysms: a systematic review and economic model. Health Technology Assessment (Winchester, England), 13(48), 1-189.
38. Chalmers, I., Hedges, L. V., & Cooper, H. (2002). A brief history of research synthesis. Evaluation & the health professions, 25(1), 12-37.
39. Page, N., Langford, M., & Higgs, G. (2020). Exploring spatiotemporal variations in public library provision following a prolonged period of economic austerity: A GIS approach. Area, 52(2), 342-353.
40. Shorabeh, S. N., Varnaseri, A., Firozjaei, M. K., Nickravesh, F., & Samany, N. N. (2020). Spatial modeling of areas suitable for public libraries construction by integration of GIS and multi-attribute decision making: Case study Tehran, Iran. Library & Information Science Research, 42(2), 101017.
41. Zakrajšek, F. J., & Vodeb, V. (2020). Agent-based geographical modeling of public library locations. Library & Information Science Research, 42(2), 101013.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
