دوره 25، شماره 3 - ( 9-1398 )
دوره 25 شماره 3 صفحات 540-511 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه تهران ، mnakhoda@ut.ac.ir
چکیده: (4554 مشاهده)
هدف: با توجه به روند پیر شدن جمعیت، سالمندان در حال تبدیل شدن به یکی از گروه‌های اصلی مخاطب کتابخانه‌های عمومی در ایران هستند. هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های ارائۀ خدمات کتابخانه‌های عمومی به سالمندان و اعتباریابی آن در میان کتابداران شهر تهران است.
روش: این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و ازنظر رویکرد ترکیبی اکتشافی است. در بخش کیفی، با تعداد 19 نفر از متخصصان و ذی‌نفعان خدمات سالمندان مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته شد. داده‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و توسط نرم‌افزار مکس‌کیو‌دی‌ای تجزیه‌وتحلیل شد و مؤلفه‌های الگوی خدمات سالمندان به دست آمد. در بخش کمی، ابتدا ابزار (پرسش‌نامه) ساخته شد و در نمونه‌ای از 113 نفر از کتابداران شهر تهران که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند توزیع شد. روایی صوری پرسش‌نامه توسط چهار نفر از اعضای هیئت علمی تأیید و همچنین روایی عاملی با استفاده از تحلیل عاملی بررسی شد. پایایی پرسش‌نامه نیز ازطریق آلفای کرونباخ ۹۴۱/۰ محاسبه شد.
یافته‌ها: الگوی پیشنهادی ارائۀ خدمات به سالمندان در کتابخانه‌های عمومی دارای هفت مؤلفه است که ازنظر اولویت عبارت‌اند از: «ساختمان و فضا»، «تجهیزات و وسایل خدمات جانبی»، «مواد و منابع مختص سالمندان»، «خدمات اینترنتی»، «سیاست‌ها و برنامه‌های کتابخانه»، «نیروی انسانی» و «برنامه‌ریزی و بودجه».
اصالت/ارزش: این مقاله توجه مدیران حوزۀ خدمات‌دهی کتابخانه‌های عمومی را به این مسئله معطوف می‌کند که بر اساس الگوی ارائه‌شده نیازهای گروه سنی سالمندان را شناسایی و خدمات و امکانات مختلف را برای استفاده از کتابخانه‌های عمومی در اختیار آن‌ها قرار دهد. این امر موجب استفادۀ درست و بهینۀ سالمندان از اوقات فراغت خود در جامعه و پیشرفت کتابخانه‌ها در ارائۀ خدمات به مراجعه‌کنندگان خواهد شد.
روش: این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و ازنظر رویکرد ترکیبی اکتشافی است. در بخش کیفی، با تعداد 19 نفر از متخصصان و ذی‌نفعان خدمات سالمندان مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته شد. داده‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و توسط نرم‌افزار مکس‌کیو‌دی‌ای تجزیه‌وتحلیل شد و مؤلفه‌های الگوی خدمات سالمندان به دست آمد. در بخش کمی، ابتدا ابزار (پرسش‌نامه) ساخته شد و در نمونه‌ای از 113 نفر از کتابداران شهر تهران که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند توزیع شد. روایی صوری پرسش‌نامه توسط چهار نفر از اعضای هیئت علمی تأیید و همچنین روایی عاملی با استفاده از تحلیل عاملی بررسی شد. پایایی پرسش‌نامه نیز ازطریق آلفای کرونباخ ۹۴۱/۰ محاسبه شد.
یافته‌ها: الگوی پیشنهادی ارائۀ خدمات به سالمندان در کتابخانه‌های عمومی دارای هفت مؤلفه است که ازنظر اولویت عبارت‌اند از: «ساختمان و فضا»، «تجهیزات و وسایل خدمات جانبی»، «مواد و منابع مختص سالمندان»، «خدمات اینترنتی»، «سیاست‌ها و برنامه‌های کتابخانه»، «نیروی انسانی» و «برنامه‌ریزی و بودجه».
اصالت/ارزش: این مقاله توجه مدیران حوزۀ خدمات‌دهی کتابخانه‌های عمومی را به این مسئله معطوف می‌کند که بر اساس الگوی ارائه‌شده نیازهای گروه سنی سالمندان را شناسایی و خدمات و امکانات مختلف را برای استفاده از کتابخانه‌های عمومی در اختیار آن‌ها قرار دهد. این امر موجب استفادۀ درست و بهینۀ سالمندان از اوقات فراغت خود در جامعه و پیشرفت کتابخانه‌ها در ارائۀ خدمات به مراجعه‌کنندگان خواهد شد.
نوع مطالعه: كمّي |
موضوع مقاله:
مديريت اطلاعات و مديريت دانش
دریافت: 1397/6/12 | پذیرش: 1398/3/27 | انتشار: 1398/10/9
دریافت: 1397/6/12 | پذیرش: 1398/3/27 | انتشار: 1398/10/9
فهرست منابع
1. بازرگان، عباس؛ سرمد، زهره؛ و حجازی، الهه (1386). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.
2. بیرانوند، علی و نیک‌کار، ملیحه (1391). کتابخانه‌های عمومی و توسعه فرهنگی. تهران: چاپار.
3. خراسانی، محبوبه؛ تاج‌آبادی، رضا؛ و دخت‌عصمتی، محدثه (1392). جایگاه کتابخانه‌های عمومی در کتابخوانی سالمندان. مجموعه مقالات اولین همایش ملی کتابخانه و مردم، تهران: چاپار.
4. دیانی، محمدحسین (1391). نادیده گرفتن معلولان در کتابخانه‌های عمومی مشهد. کتابداری و اطلاعرسانی، 15(۲)، 7-5.
5. فرهودی، فائزه (1393). کیفیت زندگی کتابداران کتابخانه‌های عمومی ایران و مالزی طی سال‌های 1385-1390: مطالعه تطبیقی. نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 3(1)، 90-79.
6. قلی‌زاده، صغری؛ خانکه، حمیدرضا؛ و محمدی، فرهناز (1394). بررسی تأثیر کتاب‌درمانی بر میزان توانایی‌های خود مدیریتی سالمندان. مجله سالمند، 6(4)، ۵۱–۵۷.
7. کوششی، مجید (1394). دلالت‌های سیاستیِ مسایل کنونی و پیشِ روی سالخوردگی جمعیت. مجموعه مقالات سیاستی: بررسی مسائل نوظهور جمعیتی ایران. تهران: دانشگاه تهران.
8. کیانی، حسن؛ و رحیمی، محبوبه (1388). سنجش و بررسی خدمات کتابخانه‌های عمومی شهرستان کرج به گروه‌های خاص جامعه با تأکید بر معلولان و نابینایان (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد). دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
9. کیانی‌خوزستانی، حسن؛ و مقصودی، چیمن (1395). بررسی وضعیت ارائه خدمات کتابخانه‌های عمومی استان کردستان به معلولان: از دیدگاه مسئولان کتابخانه های مورد مطالعه (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد). دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
10. نیکوکار، مرضیه (1394). امکان‌سنجی ایجاد کتابخانه‌ها برای خانه سالمندان دولتی در شهر تهران (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.
11. یعقوب‌پورنرگسی، طاهره (1387). خدمات و منابع برای معلولان در کتابخانه‌های عمومی تهران. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 57(۱)، 69-80.
12. Aagard, M. C., Antunez, M. Y., & Sand, J. N. (2015). Learning from degree-seeking older adult students in a university library. Reference Services Review, 43(2), 215-230.
13. Bennett-Kapusniak, R. (2013). Older adults and the public library: The impact of the boomer generation. Public Library Quarterly, 32(3), 204-222.
14. Bertot, J. C., McClure, C. R., Jaeger, P. T., & Ryan, J. (2006). Public libraries and the Internet 2006: Study results and findings. Information Institute, Tallahassee, FL.
15. Cavanagh, M. F., & Robbins, W. (2012). Baby boomers, their elders and the public library. Library Review, 61(8/9), 622-640.
16. Chang, S. J., & Im, E. O. (2014). A path analysis of Internet health information seeking behaviors among older adults. Geriatric Nursing, 35(2), 137-141.
17. Gill, P. (2001). The public library service: IFLA/UNESCO guidelines for development (Vol. 97). NBD Biblion Publishers.
18. Hudson, A. J., & Moore, L. J. (2006). A new way of caring for older people in the community. Nursing standard, 20(46).
19. Hughes, C. (2017). Rural libraries services for older adults: A nationwide survey. Public Library Quarterly, 36(1), 43-60.
20. Kendall, M. (1996). Public library services for older adults. Library review, 45(1), 16-29.
21. Lincoln, Y. S. (1985). Naturalistic inquiry. The Blackwell Encyclopedia of Sociology.
22. Luyt, B., & Ann, H. S. (2011). Reading, the library, and the elderly: A Singapore case study. Journal of Librarianship and Information Science, 43(4), 204-212.
23. Luyt, B., Chow, Y. H., Ng, K. P., & Lim, J. (2011). Public library reading clubs and Singapore's elderly. Libri, 61(3), 205-210.
24. Ninkov, J., & Vuksan, V. (2011). 65+: Engaging underserved patrons-a success story!. IFLA journal, 37(4), 276-279.
25. Ocampo, J. M. (2010). Self-rated health: Importance of use in elderly adults. Colombia Médica, 41(3), 275-289.
26. Piper, D., Palmer, S., & Xie, B. (2009). Services to older adults: preliminary findings from three Maryland public libraries. Journal of education for library and information science, 50(2), 107-118.
27. Sloan, M., & Vincent, J. (2009). Library Services for Older People-Good Practice Guide. Nadderwater, Exeter: The Network.
28. Torquato, R., Massi, G., & Santana, A. P. (2011). Aging and literacy: reading and writing from the perspective of people over 60. Psicologia: Reflexão e Crítica, 24(1), 89-98
29. Vincent, J. (2014). An overlooked resource? Public libraries’ work with older people–an introduction. Working with Older People, 18(4), 214-222.
30. Xie, B. (2012). Improving older adults'e-health literacy through computer training using NIH online resources. Library & information science research, 34(1), 63-71.
31. Xie, B., & Bugg, J. M. (2009). Public library computer training for older adults to access high-quality Internet health information. Library & information science research, 31(3), 155-162.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |