دوره 25، شماره 1 - ( 3-1398 )                   دوره 25 شماره 1 صفحات 41-15 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Geraei E. Eco-cybernetics Approach to Knowledge and Information Science Education in Iran. Research on Information Science and Public Libraries 2019; 25 (1) :15-41
URL: http://publij.ir/article-1-1807-fa.html
گرایی احسان. رویکردی اکوسیبرنتیکی به آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1398; 25 (1) :15-41

URL: http://publij.ir/article-1-1807-fa.html


دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان ، ehsan.geraei@gmail.com
چکیده:   (4602 مشاهده)
هدف: هدف پژوهش حاضر ارائۀ الگویی نظری برای برنامه‌ریزی آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران است. به‌ همین منظور، ضمن پرداختن به مفاهیمی از نظریه‌های اکولوژی و سیبرنتیک و پیوند آن‌ها با یکدیگر، رویکرد جدیدی تحت‌عنوان «اکوسیبرنتیک» معرفی و تشریح می‌شود.
روش: این پژوهش به روش سندی انجام شده است. مرور مفاهیم سیبرنتیک و اکولوژی و مطالعات انجام‌شده دربارۀ آیندۀ آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی برای گردآوری اطلاعات موردنیاز به کار گرفته شده است.
یافته‌ها: رویکرد اکوسیبرنتیکی به آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی، همانند اکوسیستم‌های زیستی، هم‌زمان به دو عامل اصلی محیط و ارکان آموزش رشته توجه دارد. رویکرد اکوسیبرنتیکی به مطالعۀ روابط تعاملی میان ارکان آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی و محیط پیرامونی آن می‌پردازد و آیندۀ آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی را تابعی از تعامل میان ارکان آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی و محیط پیرامون آن به‌علاوۀ سیستم‌های دریافت‌کنندۀ بازخورد و پیش‌خورد می‌داند.
اصالت/ارزش: نگرش‌های مطرح‌شده دربارۀ آیندۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی را می‌توان در چهار گروه جای داد. نخست، نگاه بدبینانه نسبت به آینده و اعتقاد به سناریوی انقراض و نابودی است. گروه دوم قائل به تمایز میان «کتابداری» و «علم اطلاعات» و دیگر عناوین جدید هستند. آن‌ها جامعۀ کتابداری را از خوش‌بینی محض دربارۀ سهم بالای خود در مشاغل آیندۀ جامعۀ اطلاعاتی برحذر داشته‌اند. به‌عبارتی، در اینجا با چالش کتابداری با مفهوم سنتی آن و علم اطلاعات و دیگر رشته‌های همنام به‌معنای مدرن آن درگیرند. گروه سوم معتقدند که راه رسیدن به آینده از گذشته و حال می‌گذرد. علم اطلاعات و دانش‌شناسی برای ادامۀ حیات باید به عوامل درون و برون‌رشته‌ای توجه کند. درواقع، این دیدگاه به پیشرفت و ادامۀ حیات به‌صورت پیوسته و بدون تغییرات اساسی اشاره دارد. گروه چهارم نیز آینده‌ای مطلوب برای علم اطلاعات و دانش‌شناسی قائل هستند. آن‌ها راز و رمز دستیابی به این آیندۀ مطلوب را برنامه‌ریزی و طراحی سیستم آموزشی با هدف آموزش دانشجویان نسل آینده دانسته‌اند. این پژوهش برای نخستین بار با رویکردی اکوسیبرنتیکی به تحلیل برنامه‌ریزی آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران پرداخته و می‌تواند مبنایی برای آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی باشد.

 
متن کامل [PDF 1131 kb]   (2158 دریافت)    
نوع مطالعه: كيفي | موضوع مقاله: آموزش كتابداري و اطلاع‌رساني
دریافت: 1396/2/12 | پذیرش: 1396/9/29 | انتشار: 1396/9/29

فهرست منابع
1. اردکانی، محمدرضا (1380). اکولوژی. تهران: دانشگاه تهران.
2. بیرن‌بائوم، رابرت (1382). دانشگاه‌ها چگونه کار می‌کنند: سازمان علمی و رهبری آن از منظر سایبرنتیک. ترجمه‌ حمیدرضا آراسته. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
3. چیت‌ساز، علی (1385). رویکرد ارزشی تحول مدیریت دانشگاهی. مجموعه مقالات نخستین کنفرانس ملی مدیریت تحول، همایش‌ ملی آینده‌پژوهی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
4. حری، عباس (1384). چالش‌ها و راهکارهای آموزش کتابداری در گفت‌وگو با عباس حری (مصاحبه‌کننده فرزاد دادرس). کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، 8(7-6)، 6-17.
5. حری، عباس (1387). درآمدی بر اطلاع‌شناسی: کارکردها و کاربردها. تهران: انتشارات دما: کتابدار.
6. حری، عباس (1388). آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران (مصاحبه‌کننده ابراهیم عمرانی). کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، 12(4)، 4-13.
7. حری، عباس (1390). ضرورت رویکرد سه‌وجهی به آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی. کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، 14(10)، 11-10.
8. حیاتی، زهیر (1387). مسائل آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی در دانشگاه‌ها. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 2(1)، 26-3.
9. حیدری، غلامرضا (1389). تغییر نام و محتوای آموزشی حوزۀ کتابداری و علم اطلاعات بر اساس مفهوم هسته‌ی این حوزه و پارادایم غالب عصر حاضر: تدوین چارچوبی برای تفکر. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 3(6)، 135-156.
10. حیدری، غلامرضا (1390 الف). آموزش کتابداری و علم اطلاعات در ایران: موانع و راهکارها. کتابداری و اطلاع‌رسانی. 14(2)، 71-105
11. حیدری، غلامرضا (1390 ب). قبض و بسط رشته‌ای در کتابداری و علم اطلاعات. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 18(7): 3-1.
12. دیانی، محمدحسین (1390). کوتاه نوشته‌ها دربارۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی. مشهد: انتشارات کتابخانۀ رایانه‌ای.
13. شهبازی، رحیم؛ فهیم‌نیا، فاطمه؛ حکیم‌زاده، رضوان (1392). مشاغل نوین مبتنی بر فناوری‌های اطلاعات برای فارغ‌التحصیلان علوم اطلاعات و دانش‌شناسی در عصر حاضر. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 47(3): 229-250.
14. طرقی، جعفر (بهمن 1391). ارائه مدل پیشنهادی برای سناریوسازی آینده‌پژوهی در توسعه دانشگاه. مجموعه مقالات نخستین همایش‌ ملی آینده‌پژوهی، (صص. 170- 189). تهران: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
15. غلامزاده، احمد (1377). سایبرنتیک و نقش آن در ایجاد سیستم‌های اطلاعاتی: مبانی نظری سیستم مدیریت اطلاعات پایه لجستیک. تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
16. فتاحی، رحمت‌الله (1383). تخصص‌گرایی در حرفه. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 28(4)، 1.
17. فتاحی، رحمت‌الله (1390). تعامل گروه‌های آموزشی کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران: آیا امیدی هست؟ کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، 14(10)، 16-12.
18. فتاحی، رحمت‌الله؛ رجبعلی بگلو، رضا؛ آخشیک، سمیه سادات (1393). گذری و نظری بر گذشته، حال و آینده کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران: نگاهی به شکل‌گیری، دستاوردها و چالش‌های توسعه‌ی علم اطلاعات و دانش‌شناسی. شیراز: نامه‌ی پارسی.
19. فدایی، غلامرضا (1388). آینده کتابداری و اطلاع‌رسانی. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 40(46)، 100-95.
20. فدایی، غلامرضا (1394). این حوزه برای بقا نیاز به تخصص دارد. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 21(1)، 11-7.
21. فرج‌پهلو، عبدالحسین (1390). آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی؛ وضع موجود و دورنمای آن در ایران. کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، 14(10)، 33-28.
22. گرایی، احسان؛ و حیدری، غلامرضا (1394). نظریۀ شایستگی‌های کانونی: الگویی برای برنامه‌ریزی آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲۱(۳)، 490-467.
23. گرایی، احسان؛ حیدری، غلامرضا؛ کوکبی، مرتضی (1397). رویکردی کتابشناختی به مسائل و موضوعات اساسی آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲۴(۱)، 80-51.
24. منصوریان، یزدان (1390). گرایش‌های تخصصی و بین‌رشته‌ای در کتابداری و اطلاع‌رسانی. کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسی، 14(10)، 63-58.
25. مهراد، جعفر؛ و حسن‌زاده، محمد (1390). راهبردهایی برای کمیته برنامه‌ریزی کتابداری و اطلاع‌رسانی (94-1390 ه. ش.). شیراز: تخت‌جمشید: مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری.
26. میرزایی اهرنجانی، حسن (1367). سایبرنتیک در مدیریت. مدیریت دانش، 1(1)، 23-17.
27. ویکی‌پدیا (1394). کُنام. بازیابی 14 مهر 1394، از http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%A7%D9X85. Abbott, A. (1988). The system of professions - A study of the division of expert labour. London: University of Chicago Press. [DOI:10.7208/chicago/9780226189666.001.0001]
28. Abbott, A. (1998). Professionalism and the future of librarianship. Library Trends, 46(3), 430-443.
29. Ashby, W. R. (1956). An introduction to cybernetics. London: Chapman and Hall. [DOI:10.5962/bhl.title.5851]
30. Banning, J. H., & Hughes, B. M. (1986). Designing the Campus Environment with Commuter Students. NASPA Journal, 24(1), 17-24. [DOI:10.1080/00220973.1986.11071982]
31. Beer, S. (1985). Diagnosing the system for organizations. London and New York: John Wiley.
32. Birnbaum, R. (1991). How Colleges Work: The Cybernetics of Academic Organization and Leadership. San Francisco: Jossey-Bass.
33. Britain, S., Liber, O., Perry, S., & Rees, W. (2007). Modeling Organisational Factors Affecting the Development Of E-Learning in a University Using a Cybernetics Approach. Journal of Sociocybernetics, 51(2), 6-22.
34. Buckland, M. K. (1986). Educational for librarianship in the next century. Library Trends, 34(4), 777-788.
35. Conway, M. (2003). Scenarios and university planning. Retrieved October 8, 2015, from http://aair.org.au/jir/Oct03/Conway.pdf.
36. Fattahi, R. (2011). Inter-ralation of Library and Information Science Departments in Iran: Does it possible? Information & Communication Quarterly Book Review, 14(10), 12-14. (Persian).
37. Finn, A., Ratcliffe, J., & Sirr, L. (2007). University futures: The direction, shape and provision of higher education in the university of the future (Rep.). Dublin: Dublin Institute of Technology. Retrieved October 8, 2015, from http://arrow.dit.ie/beschrecrep.edu.
38. Geraei, E., & Heidari, G. R. (2015). Core Competencies Theory: A Plan for Knowledge and Information Science Education. Research on Information & Public Libraries, 21(3), 467-490. (Persian).
39. Gorman, G. E. (1999). The Future of Library Science Education. Libri, 49(1), 1-10. [DOI:10.1515/libr.1999.49.1.1]
40. Gorman, M. (2004). Whither library education? New Library World, 105(9): 376-380. [DOI:10.1108/03074800410557330]
41. Hurst, J. C. (1987). Student development and campus ecology: A rapprochement. NASPA Journal, 25(1), 5-17. [DOI:10.1080/00220973.1987.11072024]
42. Lewis, D. A. (1980). Today's challenge-tomorrow's choice: Change or be changed or the doomsday scenario. Journal of Information Science, 2(2), 59-74. [DOI:10.1177/016555158000200202]
43. Millwood, R., & Powell, S. (2011). A cybernetic analysis of a university-wide curriculum innovation. Campus-Wide Information Systems, 28(4), 258-274. [DOI:10.1108/10650741111162734]
44. Mirzaei Ahranjani, H. (1988). Cybernetics in Management. Knowledge Management, 1(1), 17-23.
45. Moran, B., & Marchionini, G. (2012). Information professionals 2050: Educating the next generation of information professionals. B. B. Moran and G. Marchionini (Eds.), Information Professional 2050: Educational Possibilities and Pathways (pp. 2-17). Chapel Hill: University of North Carolina. [DOI:10.3233/ISU-2012-0674]
46. Nancarrow, S. A., & Borthwick, A. M. (2005). Dynamic professional boundaries in the healthcare workforce. Sociology of Health and Illness, 27(7), 897-919. [DOI:10.1111/j.1467-9566.2005.00463.x]
47. Schoemaker, P. (1995). Scenario planning: A tool for strategic thinking. Sloan Management Review, 36(2), 25-34.
48. University Futures (2007). University futures. Retrieved October 8, 2015, from www.universityfutures.org/university_futures.
49. Vallandingham, C. (2003). Propagating the species: will libraries go the way of the Dodo bird? AALL Spectrum Magazine, 7(5), 16-21.
50. Van House, N. A., & Sutton, S. A. (1996). The Panda syndrome: An ecology of LIS education. Journal of Education for Library and Information Science, 37(2), 131-147. [DOI:10.2307/40324268]
51. Wikipedia (2015). Ecological niche. Retrived from, http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%A7%D9X85.
52. Wilson, E. O. (1992). The diversity of life. New York: WW Norton and Co.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Research on Information Science and Public Libraries

Designed & Developed by : Yektaweb