اسماعیل وزیری، منصوره فیض آبادی،
دوره ۲۷، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۰ )
چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مهم‌ترین نیازهای معلولان (جسمی-حرکتی، نابینایان و کم‌بینایان، ناشنوایان و کم‌شنوایان) کشور به‌منظور ارائه و طراحی خدمات و برنامه‌های کتابخانه‌های عمومی ایران است.
روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف، کاربردی و از نظرِ ماهیت، توصیفی-تحلیلی و از نظرِ روش اجرا، پیمایشی بود که به‌صورت مقطعی انجام شده است. نمونۀ آماری متشکل از ۸۲ نفر از سه گروه معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان وکم‌بینایان و ناشنوایان و کم‌شنوایان ۱۵ سال به بالا بود که به‌روشِ نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای از ۱۰ استان انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات سه پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته بود. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها و ارائۀ آمار توصیفی و تحلیلی از نرم‌افزار SPSS ویرایش ۲۳ استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد وجود کتابداران متخصص با برخورد مناسب، داشتن آسانسور یا بالابر و حمایت مسئولان از نیازهای معلولان، برای معلولان جسمی-حرکتی مهم‌ترین نیاز بوده است. در گروه نابینایان و کم‌بینایان، وجود آسانسور مجهز به دکمه‌های بریل در صورت چندطبقه بودن کتابخانه، تخصیص بودجۀ مناسب برای تأمین منابع موردنیاز و فراهم کردن دسترسی به فهرست کامل کتاب‌های گویای موجود در کتابخانه‌های عمومی کشور از طریق اینترنت جزء نیازهای دارای اهمیت این گروه بوده است. در گروه ناشنوایان و کم‌شنوایان نیز برگزاری برنامه‌های گروهی و اردوهای تفریحی، وجود مترجمان آشنا به زبان اشاره در کتابخانه و برگزاری کلاس‌های آشنایی با زبان اشاره از جملۀ مهم‌ترین نیازها بوده است.
اصالت/ارزش: تاکنون پژوهشی در داخل کشور در این حجم از نظرِ گستردگی جامعۀ موردبررسی و در نظر گرفتن نیازهای سه گروه از معلولان (معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان و کم‌بینایان، ناشنوایان و کم‌شنوایان) انجام نگرفته است. کتابخانه‌های عمومی می‌توانند با در نظر گرفتن نیازهای گروه‌های مختلف معلولان، با ارائۀ خدمات مناسب به معلولان، در زمینۀ توانمندسازی آنان و فراهم کردن دسترسی برابر به اطلاعات و در نتیجه کمک به فراهم کردن شرایط زندگی بهتر برای آنان مساعدت کنند.
