مرضیه ادیب‌منش، علی اکبر خاصه، مرزبان ادیب‌منش،
دوره ۲۵، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۸ )
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تشریح خدمات جنبی کتابخانههای عمومی استان کرمانشاه و نقش آن‌‌ها در جذب کودکان و نوجوانان به کتابخانه و نگهداشت آنان در آن انجام شده است.
روش: در این پژوهش از رویکرد آمیخته استفاده شده است. برای گردآوری دادهها از پرسش‌نامه، سیاهۀ وارسی و مصاحبه با کتابداران استفاده شد که روایی محتوایی آن بر اساس نظرات متخصصان تأیید شد و پایایی پرسش‌نامه به روش ضریب آلفای کرونباخ (۸۶/۰) به دست آمد. جامعۀ آماری پژوهش را اعضا و کتابداران کتابخانههای عمومی استان کرمانشاه تشکیل می‌‌دهند. حجم نمونه در بخش اعضا از ۱۰۰ نفر و در بخش کتابداران از ۱۰ نفر تشکیل شده است که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای و غیرتصادفی سهمیه‌ای انتخاب شدند. برای تجزیه‌وتحلیل دادهها از نرم‌افزار SPSS و روشهای کدگذاری اشتروس و کروبین (باز، محوری و انتخابی) استفاده شده است.
یافتهها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که آموزش قرآن، قصه‌‌گویی، مسابقات کتاب‌‌خوانی و نقاشی، جشن و مراسم مذهبی، مطالعه در تابستان، کانون ادبی، نمایشگاه کتاب و تازههای کتاب، برنامههای جنبی مورد اجرا در کتابخانههای عمومی هستند. نمایش فیلم، موسیقی و گروه‌‌های کتاب‌‌خوانی در هیچ‌‌کدام از کتابخانهها وجود ندارد. رضایت از برنامۀ نقاشی، مسابقات کتاب‌‌خوانی، قصه‌‌گویی زیاد و آموزش قرآن، نمایشگاه کتاب بیشتر از سایر خدمات است. مهمترین موانع در ارائۀ خدمات جنبی، کمبود بودجه و امکانات، کمبود فضای مناسب و کمبود نیروی انسانی هستند.
اصالت/ارزش: خدمات جنبی در کتابخانههای عمومی نقش مؤثری در جذب و نگهداشت کودکان و نوجوانان دارد. همچنین، این برنامه‌‌ها در استفادۀ مطلوب از اوقات فراغت و تشویق به فعالیت‌‌های فرهنگی هنری به‌منظور رشد و اعتلای فرهنگی جامعه نقش به‌سزایی را ایفا می‌‌کند. کاربست این یافتهها با توجه به بافت جغرافیایی و فرهنگی خاص کرمانشاه می‌تواند زمینه را برای پرورش بهتر کودکان و نوجوانان مهیا ساخته و نقش کتابخانههای عمومی را در آموزش‌وپرورش اعضا برجسته سازد.
