فاطمه وحدانی، اعظم صنعت جو، معصومه تجعفری،
دوره ۲۲، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۵ )
چکیده
هدف: هدف این پژوهش شناسایی نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان ادارۀ آموزش و پرورش شهرستان بجنورد به‌منظور برنامه‌ریزی برای عرضۀ خدمات برونکتابخانهای به آنان است.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعۀ آماری آن کلیۀ بازنشستگان ادارۀ آموزش و پرورش شهرستان بجنورد تا سال ۱۳۹۲ بودند. حجم نمونۀ آماری ۱۳۰ نفر برآورد و از روش نمونه‌گیری خوشهای استفاده شد. گردآوری دادهها از طریق پرسشنامۀ محققساخته با ۱۹ گویه برای سنجش چهار دسته نیازهای اطلاعاتی فردی، آموزشی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی، و معنوی- مذهبی صورت‌گرفت. همچنین تجزیه و تحلیل دادهها، با کمک نرم‌افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد.
یافته‌ها: در میان چهار دسته نیازهای اطلاعاتی، اولویت نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان، به ترتیب نیازهای فردی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی، آموزشی، و معنوی- مذهبی بود. بازنشستگان بیشترین اطلاعات خود را از طریق تلویزیون بهدست میآورند. تعداد کمی از بازنشستگان (۹/۲۶ درصد (۳۵ نفر)) عضو کتابخانۀ عمومی بودند و ۹/۷۶ درصد (۱۰۰ نفر) از آنان از کتابخانههای عمومی استفاده نمی‌کردند. بازنشستگان بهندرت از کتابخانهها استفاده می‌کردند. دور بودن از کتابخانه علت عمدۀ استفادۀ کم یا عدم استفادۀ بازنشستگان از کتابخانۀ عمومی و دلیل اصلی استفاده این تعداد کم بازنشستگان از کتابخانۀ عمومی، امانت گرفتن کتاب بود. میزان آشنایی بازنشستگان با کتابخانههای عمومی و خدمات آنها کمتر از حد متوسط (۶۴/۲) و میزان احساس ضرورت خدماتدهی از سوی کتابخانههای عمومی از نظر بازنشستگان بیشتر از حد متوسط (۲۰/۴) بود.
اصالت/ارزش: یافته های این پژوهش میتواند به مسئولان امور در رفع نیازهای اطلاعاتی گروههای ویژهای از جامعه کمک کند؛ چرا که شناسایی نیازهای اطلاعاتی بازنشستگان باعث میشود کتابخانههای عمومی با آگاهی از این نیازها بتوانند با تصمیمگیریهای درست به رفع کاستیهای احتمالی موجود، تدوین خطمشی مناسب مجموعه‌سازی و خدماتدهی و بهبود کانالهای دستیابی به اطلاعات بپردازند.
صدیقه زره ساز، محسن نوکاریزی، اعظم صنعت جو،
دوره ۲۲، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۵ )
چکیده
هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناسایی وضعیت خدمات تحویل مدرک الکترونیکی کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس رضوی بر مبنای مدل ارزیابی پیشنهادی است.
روش: روش پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع کاربردی و ابزار گردآوری دادهها، دو پرسشنامۀ محققساخته بود که با مرور متون ساخته شد و پایایی آن با آلفای کرونباخ و رواییاش با نظر متخصصان تأیید شد. دو گروه از افراد مورد مطالعه قرار گرفتند: متخصصان (۳۶ نفر از اعضای هیئت علمی و کتابداران بخش تحویل مدرک) و کاربران (۲۶۴ نفر که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند). پرسشنامۀ متخصصان برای وزن‌دهی به اَبعاد و شاخص‌های اصلی و فرعی مدل و تعیین میزان اهمیت آنها نسبت به یکدیگر استفاده گردید و برای بررسی نتایج، تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) مورد استفاده قرار گرفت. پرسشنامۀ کاربران برای سنجش وضعیت خدمات تحویل مدرک استفاده گردید و برای بررسی نتایج از اس.پی.اس.اس استفاده شد.
یافته‌ها: بر مبنای یافته‌های این پژوهش، نمرۀ نهائی وضعیت خدمات تحویل مدرک الکترونیکی کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس رضوی با توجه به مدل ارزیابی پیشنهادی از سطح میانگین بالاتر از متوسط بود و تفاوت آن با حد میانی با توجه به داده‌های آزمون تی تک نمونه‌ای معنادار بود. این یافته بیانگر وضعیت نسبتاً مناسب نظام خدمات تحویل مدرک الکترونیکی آستان قدس رضوی است. یافته‌های مرتبط با فرضیه‌های پژوهش نیز نشان داد که میان نمرۀ ارزیابی خدمات تحویل مدرک کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی توسط کاربران با میزان استفادۀ آنها از خدمات تحویل مدرک کتابخانۀ دیجیتال مذکور رابطه معناداری وجود نداشت. همچنین تفاوت معناداری میان نمرۀ ارزیابی خدمات تحویل مدرک کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی توسط کاربران دارای تجربۀ استفاده از سایر کتابخانههای دیجیتال ایرانی با کاربران فاقد این تجربه مشاهده نشد.
اصالت/ارزش: ارزش مقالۀ حاضر در نشاندادن وضعیت خدمات تحویل مدرک الکترونیکی در کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس رضوی است. همچنین از ویژگی‌های پژوهش حاضر پیشنهاد مدلی خاص برای ارزیابی یکی از مهم‌ترین خدمات کتابخانههای دیجیتال یعنی خدمات تحویل مدرک الکترونیکی است.
