دوره 29، شماره 1 - ( 2-1402 )
دوره 29 شماره 1 صفحات 85-62 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ، mnarmenji63@yahoo.com
چکیده: (660 مشاهده)
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی جایگاه کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی زنان خانه‌دار با تأکید بر ظرفیت‌های فضای مجازی به‌ویژه شبکههای اجتماعی مجازی است.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با رویکرد کیفی به روشِ تحلیل مضمون انجام شد. جامعۀ پژوهش شامل کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های عمومیِ زیر پوشش ادارۀ کل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی بود. در این پژوهش، از روش نمونهگیری غیراحتمالاتی (غیرتصادفی) از نوع نمونهگیری گلولۀ برفی استفاده و در مجموع با 21 نفر مصاحبه انجام شد. روش اجرای مصاحبۀ استفاده‌شده از نوع نیمه‌ساختاریافته بود.
یافته‌ها: موضوعات مورد درخواست زنان خانه‌دار از کتابخانه‌های عمومی در دو مقوله عملی (سلامت، کشاورزی و هنری) و نظری (ادبی-دینی و تربیتی) دسته‌بندی شدند. چگونگی نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی زنان خانه‌دار در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی نیز در دو مقوله برنامه‌های آموزشی (تربیتی-اجتماعی و فنی-اقتصادی) و برنامه‌های فرهنگی-ترویجی (اشتغال‌محور، تفننی، کتاب‌محور و مشاروه‌ای-ارجاعی) گروه‌بندی شدند که برنامه‌های فرهنگی-ترویجی دارای فراوانی بیشتری بودند. خدمات قابل ارائه به زنان خانه‌دار در فضای مجازی در دو مقوله اطلاعاتی (آموزشی و منبع‌یابی) و ترویجی (اطلاع‌رسانی و منبع‌گستری) قرار گرفتند که یافته‌ها نشان داد که سهم خدمات فرهنگی-ترویجی بیشتر است. مشوق‌های استفاده از فضای مجازی توسط کتابخانه‌های عمومی جهت توانمندسازی زنان خانه‌دار نیز در دو مقوله تبلیغی و کارکردی و موانع موجود در این حوزه در سه مقوله اجتماعی-اقتصادی، فردی و فناورانه دسته‌بندی شد.
اصالت/ارزش: ارزش مسئلۀ این پژوهش در این نکته است که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از امکانات فضای مجازی به‌ویژه شبکههای اجتماعی مجازی در توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی زنان خانه‌دار استفاده کنند. البته، موانعی جدی در این زمینه وجود دارد که نیازمند توجه از سوی دست‌اندرکاران کتابخانه‌های عمومی است. برای رفع این موانع پیشنهاد می‌شود کتابخانه‌های عمومی قبل از اجرای برنامه‌های توانمندسازی زنان خانه‌دار، برنامه‌هایی را در زمینۀ ارتقای سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی آنان اجرا کنند.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با رویکرد کیفی به روشِ تحلیل مضمون انجام شد. جامعۀ پژوهش شامل کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های عمومیِ زیر پوشش ادارۀ کل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی بود. در این پژوهش، از روش نمونهگیری غیراحتمالاتی (غیرتصادفی) از نوع نمونهگیری گلولۀ برفی استفاده و در مجموع با 21 نفر مصاحبه انجام شد. روش اجرای مصاحبۀ استفاده‌شده از نوع نیمه‌ساختاریافته بود.
یافته‌ها: موضوعات مورد درخواست زنان خانه‌دار از کتابخانه‌های عمومی در دو مقوله عملی (سلامت، کشاورزی و هنری) و نظری (ادبی-دینی و تربیتی) دسته‌بندی شدند. چگونگی نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی زنان خانه‌دار در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی نیز در دو مقوله برنامه‌های آموزشی (تربیتی-اجتماعی و فنی-اقتصادی) و برنامه‌های فرهنگی-ترویجی (اشتغال‌محور، تفننی، کتاب‌محور و مشاروه‌ای-ارجاعی) گروه‌بندی شدند که برنامه‌های فرهنگی-ترویجی دارای فراوانی بیشتری بودند. خدمات قابل ارائه به زنان خانه‌دار در فضای مجازی در دو مقوله اطلاعاتی (آموزشی و منبع‌یابی) و ترویجی (اطلاع‌رسانی و منبع‌گستری) قرار گرفتند که یافته‌ها نشان داد که سهم خدمات فرهنگی-ترویجی بیشتر است. مشوق‌های استفاده از فضای مجازی توسط کتابخانه‌های عمومی جهت توانمندسازی زنان خانه‌دار نیز در دو مقوله تبلیغی و کارکردی و موانع موجود در این حوزه در سه مقوله اجتماعی-اقتصادی، فردی و فناورانه دسته‌بندی شد.
اصالت/ارزش: ارزش مسئلۀ این پژوهش در این نکته است که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از امکانات فضای مجازی به‌ویژه شبکههای اجتماعی مجازی در توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی زنان خانه‌دار استفاده کنند. البته، موانعی جدی در این زمینه وجود دارد که نیازمند توجه از سوی دست‌اندرکاران کتابخانه‌های عمومی است. برای رفع این موانع پیشنهاد می‌شود کتابخانه‌های عمومی قبل از اجرای برنامه‌های توانمندسازی زنان خانه‌دار، برنامه‌هایی را در زمینۀ ارتقای سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی آنان اجرا کنند.
نوع مطالعه: كيفي |
موضوع مقاله:
خدمات کتابخانه‌ای برای خانواده‌ها و ارتقای فرهنگ عمومی
دریافت: 1401/5/19 | پذیرش: 1401/9/7 | انتشار: 1402/2/10
دریافت: 1401/5/19 | پذیرش: 1401/9/7 | انتشار: 1402/2/10
فهرست منابع
1. تقی‌زاده، ندا (1393). ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ زﻧﺎن ﺷﺎﻏﻞ و خانه‌دار ﺷﻬﺮ ﺧﻠﺨﺎل [پایاننامۀ کارشناسیارشد]. دانشگاه الزهرا.
2. حصاری، ژیلا (1385). بررسی نیازهای اطلاعاتی زنان خانه‌دار در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد. پیام بهارستان، 66، 11-14.
3. عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشۀ مدیریت راهبردی، 5(2)، 151-198.
4. عبداللهیان، حمید؛ و هومن، نیلوفر (1399). نقش شبکههای اجتماعی در توانمندی زنان از منظر صاحب‌نظران حوزۀ زنان، جنسیت و ارتباطات. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 16(58)، 141-164.
5. علیخواه، فردین؛ کوهستانی، سمانه؛ و واقعه‌دشتی؛ طاهره (1396). نقش شبکههای اجتماعی موبایلی در زندگی زنان (مطالعۀ موردی: شهر رشت). زن در فرهنگ و هنر، 9(4)، 491-509.
6. غفاری، سعید؛ و هنرجو، مریم (1397). راهکارهای ارتقای فرهنگ مطالعه در میان زنان عضو کتابخانه‌های عمومی شهر ملایر. زن و فرهنگ، 9(36)، 117-126.
7. کریمی، فاطمه (1391). جایگاه کتابخانه‌های عمومی در مطالعه زنان خانه‌دار [پایاننامۀ کارشناسیارشد]. دانشگاه خوارزمی.
8. کریمی، شیما؛ وثوقی، منصور؛ آقاجانی مرسا، حسین؛ و حضرتیصومعه، زهرا (1399). رابطۀ توانمندسازی زنان از طریق شبکههای اجتماعی مجازی مطالعۀ موردی: کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. برنامهریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 12(44)، 81-37.
9. معظمی گودرزی، شیما؛ و عطرکار روشن، صدیقه (1399). بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمندسازی زنان (با تأکید برآموزش و اشتغال) درگروه کشورهای عضو دی 8. جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 9(2)، 127-149.
10. مقدس فریمانی، شهرام؛ میرترابی، مهدیه؛ و قائم‌مقامی، سهیل (1399). توانمندی اقتصادی-اجتماعی زنان روستایی و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: اعضای صندوق‌های اعتبارات خرد زنان روستایی استان زنجان). راهبردهای توسعۀ روستایی، 7(3)، 347-363.
11. نارمنجی، سید مهدی (1400). شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی جهت ایجاد تعامل در کتابخانه‌های عمومی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 27(2)، 227-259.
12. هومن، حیدرعلی (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌‌ها (سمت).
13. یعقوب‌زاده، مریم (1400). جایگاه کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی اطلاعاتی (اجتماعی-اقتصادی) زنان [پایاننامۀ کارشناسیارشد]. دانشگاه فردوسی مشهد.
14. Abu, R., Grace, M., & Carroll, M. (2011). The role of the rural public library in community development and empowerment. The International Journal of the Book, 8(2), 63-74.
15. Bamigbola, A. A., & Adetimirin, A. E. (2014). Library services for rural women empowerment in Oyo State: a case study of African Heritage Research Library and Cultural Centre, Oyo State, Nigeria. IFLA, Lyon, France. Retrieved June 26, 2022, from http://library.ifla.org/id/eprint/987
16. Belwal, M. C. (2021). Role of Public Library on Women Empowerment in Dehradun District. Global Journal of Current Research, 8(1), 1-8.
17. Biswas, S., & Deb, P. (2020). Role of Public Libraries in Information Literacy for Women Empowerment: With special reference to Kanyashree girls of Nabagram in Murshidabad District of West Bengal. Library Philosophy & Practice (e-journal). Retrieved June 26, 2022, from https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/4319
18. Boonaree, C., & Goulding, A. (2019). The Role of Community Libraries in Empowering Female Citizens in Disadvantaged Areas of Thailand. IFLA WLIC. Retrieved June 26, 2022, from http://library.ifla.org/id/eprint/2481/1/144-boonaree-en.pdf
19. Cahyani, T., & Wicaksono, M. F. (2021). The role of rural library in community empowerment (Leshutama library case study). Library Philosophy and Practice, 6250, 1-14. https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/6250
20. Fidishun, D. (2007). Women and the public library: Using technology, using the library. Library Trends, 56(2), 328-343.
21. King, G. B. (1995). Women library users and library users of traditional women's subjects. The Reference Librarian, 23(49-50), 179-193.
22. Kinengyere, A. A. (2011). Role of libraries and information in the empowerment of women prisoners in Uganda. World library and information congress, San Juan, Puertorico. http://library.ifla.org/id/eprint/2481/1/144-boonaree-en.pdf
23. Lal Jawahar, L. (2018). The role of public libraries in socio-cultural development in rural areas in India. Library Progress, 38(2), 299-313.
24. Sasi, P. K. (2014). Role of public libraries on women empowerment: a study with special reference to district library Malappuram. Journal of Humanities and Social Science, 19(10), 36-42.
25. Yoshida, Y. (2013). Yoshida, Y. (2013). Public Libraries as Places for Empowering Women through Autonomous Learning Activities. Information Research: An International Electronic Journal, 18(3), n3. Retrieved June 26, 2022, from http://InformationR.net/ir/18-3/colis/paperC20.html
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |