دوره 27، شماره 2 - ( 6-1400 )                   دوره 27 شماره 2 صفحات 259-227 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


نهاد کتابخانه‍‌های عمومی کشور ، mnarmenji63@yahoo.com
چکیده:   (7275 مشاهده)
هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی بهمنظور ایجاد تعامل در کتابخانه‌های عمومی است.
روش: این پژوهش مطالعهای از نوع کاربردی است که با رویکرد کیفی بهروش تحلیل مضمون انجام شد. جامعۀ پژوهش شامل کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های عمومی نهادی زیر پوشش ادارۀ کل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی بود. در این پژوهش، از روش نمونه‌گیری غیراحتمالاتی (غیرتصادفی) و از نوع نمونه‌­گیری گلوله برفی استفاده شد، و در مجموع با 25 نفر مصاحبه انجام گرفت. روش اجرای مصاحبه از نوع نیمهساختاریافته بود.
یافته‌ها: بیشترین میزان استفاده از شبکه‌­های اجتماعی مجازی برای ایجاد تعامل میان کتابداران و کاربران بهترتیب در اینستاگرام، تلگرام و واتساپ صورت گرفته بود. انواع درخواست‌های کاربران کتابخانه‌های عمومی در شبکه­‌های اجتماعی مجازی در دو مقولۀ اصلی درخواست‌های اطلاعاتی (امانت و عضویت، و منبع‌یابی) و درخواست‌های سرگرم­‌کننده (آموزشی-مشاوره‌ای و اطلاع‌رسانی) دسته‌بندی شدند. فرصت‌های ایجاد تعامل از طریق شبکه‌های اجتماعی مجازی در کتابخانه‌های عمومی در سه مقولۀ اجتماعی، ارتباطی و تبلیغی و تهدیدهای ایجاد تعامل از طریق این شبکه‌ها نیز در سه مقولۀ عملکردی، فرهنگی و محتوایی گروه‌بندی شد. موانع ایجاد تعامل از طریق شبکه‌های اجتماعی مجازی نیز در دو مقولۀ موانع انسانی (اجتماعی-اقتصادی و فردی) و موانع زیرساختی (کارکردی و فناورانه) دسته‌بندی شد.
اصالت/ارزش: ارزش این مقاله در این نکته است که استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی می‌تواند به بهبود خدمات کتابخانه‌های عمومی به ویژه خدمات مرجع کمک کند. همچنین به نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی مجازی فرصت‌های مناسبی برای کتابخانه‌های عمومی جهت ایجاد تعامل فراهم می‌کند که استفاده از این فرصت‌ها حتی می‌تواند منجر به ارتقای جایگاه کتابخانه‌های عمومی در سطح جامعه شود. تهدیدهای موجود در این زمینه اگرچه نسبت به فرصت‌ها کم‌تر هستند اما بعضاً دغدغه‌های موجود درباره آن‌ها قابل توجه است و برای کاهش آن‌ها لازم است به نحو مناسبی برنامه‌ریزی نمود.
متن کامل [PDF 2036 kb]   (940 دریافت)    
نوع مطالعه: كيفي | موضوع مقاله: فناوري اطلاعات در مراكز اطلاع‌رساني
دریافت: 1400/5/4 | پذیرش: 1400/6/3 | انتشار: 1400/6/16

فهرست منابع
1. اناری، فاطمه؛ عاصمی، عاطفه؛ و ریاحی‌نیا، نصرت (1392). بررسی میزان استفاده از ابزارهای شبکه‌های اجتماعی در به‌اشتراک‌گذاری دانش بین کتابداران دانشگاه اصفهان. فصلنامۀ دانش‌شناسی، 6(20)، 9-24.
2. ایسپا (1399). 6/73 درصد افراد بالای 18 سال کشور در حال حاضر از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. بازیابی‌شده در 1 تیر 1400، از http://ispa.ir/Default/Details/fa.
3. بزرگی، اشرف‌السادات؛ و امینی، طاهره (1394). بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تبادلات علمی: مطالعۀ کتابداران دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. تعامل انسان و اطلاعات، 2(3)، 13-23.
4. بیات، قدسی؛ و حبیبی فهیم، حبیب‌الله (1392). پیشینه، پیدایش و چشم‌انداز رسانه‌های اجتماعی. در حسین بصیریان جهرمی (گردآورنده)، رسانه‌های اجتماعی: ابعاد و ظرفیت‌ها (165-194). تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
5. جواهری، فاطمه؛ و باقری، لیلا (1386). تأثیر استفاده از اینترنت بر سرمایۀ اجتماعی و انسانی (مطالعۀ موردی دانشجویان دانشگاه تهران). مسائل اجتماعی ایران، 1386(4)، 33-66.
6. سعادت‌نسب، راضیه؛ تاج‌الدینی، اورانوس؛ و سلیمانی‌نژاد، عادل (1395). آیا کاربران کتابخانه‌های عمومی از شبکه‌های اجتماعی برای اشتراک دانش استفاده می‌کنند؟: یک مطالعۀ کیفی. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 2(3)، 81-102.
7. عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشۀ مدیریت راهبردی، 5(2)، 151-198.
8. فیلد، جان (1386). سرمایۀ اجتماعی (غلامرضا غفاری، مترجم). تهران: کویر. (نشر اثر اصلی 2000)
9. قاضی‌زاده، حمید؛ و جهانشاهی، زلیخا (1397). بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی توسط کاربران کتابخانه‌های عمومی مطالعۀ موردی: کتابخانه‌های عمومی شهرستان تنکابن. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲۴(۱)، 149-167.
10. مردانی، فریبا؛ و جنوی، المیرا (1400). تأثیر شبکه‌های اجتماعی در بهبود وضعیت اطلاع‌رسانی و جذب مخاطبین کتابخانه‌های عمومی شهر تهران از دید کتابداران. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 7(1)، 76-53.
11. نریمانی، ایمان؛ زره‌ساز، محمد؛ و صراف،زاده، مریم (1399). بررسی دیدگاه دنبال‌کنندگان صفحه‌های اینستاگرام کتابخانه‌های عمومی ایران در رابطه با نحوۀ مشارکت و ویژگی‌های محتواهای ارائه‌شده. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 23(4)، 106-129.
12. ولیزاده، بهناز؛ رضائی‌شریف‌آبادی، سعید؛ و دولانی، عباس (1396). بررسی نقش شبکۀ اجتماعی موبایلی تلگرام در توسعۀ خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی (مطالعۀ موردی: مدیران و کتابداران کتابخانه‌ مرکزی دانشگاه‌های وزارت علوم). کتابداری و اطلاع‌رسانی، 20(1)، 21-51.
13. هومن، حیدرعلی (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
14. یاری، شیوا (1395). رسانه‌های اجتماعی در کتابخانه‌های عمومی: شناخت کاربردها و موانع و مشکلات استفاده. تعامل انسان و اطلاعات، 3(1)، 79-95.
15. یاری، شیوا؛ و ناخدا، مریم (1398). شناخت رفتار برچسب‌زنی اعضای کتابخانه‌های عمومی شهر کرمانشاه در شبکه‌های اجتماعی: تحلیل محتوای کیفی. پژوهشنامۀ کتابداری واطلاع‌رسانی، 9(1)، 262-288.
16. Chen, D. Y. T., Chu, S. K. W., & Xu, S. Q. (2012). How do libraries use social networking sites to interact with users. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology, 49(1), 1-10.
17. Choi, N., & Joo, S. (2021). Understanding public libraries’ challenges, motivators, and perceptions toward the use of social media for marketing. Library Hi Tech, 39(2), 352-367.
18. Gmiterek, G. (2021). Polish university libraries social networking services during the COVID-19 pandemic spring term lockdown. The Journal of Academic Librarianship, 47(3), 1-7.
19. Jansen, B. J., Sobel, K., & Cook, G. (2011). Classifying ecommerce information sharing behaviour by youths on social networking sites. Information Science, 37(2), 120-136.
20. Joo, S. and Lu, K. (2017). Content analysis of Facebook posts in public libraries based on textual analysis. Proceedings of the Association for Information Science and Technology, 54(1), 718-719.
21. Joo, S., Choi, N., & Baek, T. H. (2018). Library marketing via social media: The relationships between Facebook content and user engagement in public libraries. Online Information Review, 42(6), 940-955.
22. Joo, S., Lu, K., & Lee, T. (2020). Analysis of content topics, user engagement and library factors in public library social media based on text mining. Online Information Review, 44(1), 258-277.
23. Koulouris, A., Vraimaki, E., & Koloniari, M., (2021). COVID-19 and library social media use. Reference Services Review, 49 (1) 19-38.
24. Li, L., Zhang, Q., Wang, X., Zhang, J., Wang, T., Gao, T.-L., Duan, W., Tsoi, K.K.F. & Wang, F.Y., (2020). Characterizing the propagation of situational information in social media during COVID-19 epidemic: a case study on Weibo. IEEE Transactions on Computational Social Systems, 7 (2), 556-562.
25. Pempek, T. A., Yermolayeva, Y. A., & Calvert, S. L. (2009). College students’ social networking experiences on Facebook. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(3), 227–238.
26. Peñaflor, J. (2018). Beyond “likes”: An assessment of user engagement in Facebook among Philippine academic libraries. Library Management, 39(1/2), 59-65.
27. Temiz, S., & Salelkar, L.P., (2020). Innovation during crisis: exploring reaction of Swedish university libraries to COVID-19. Digital Library Perspectives, 36 (4) 365-375.
28. Xu, J., Kang, Q., Song, Z., & Clarke, C. P. (2015). Applications of mobile social media: WeChat among academic libraries in China. The Journal of Academic Librarianship, 41(1), 21-30.

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.