گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران ، Abazari391@yahoo.com
چکیده: (296 مشاهده)
هدف: «تحول دیجیتال» یکی از مفاهیم مدیریتی چندبعدی در عصر دیجیتال است که از لحاظ مفهومی با شروع دوران انقلاب صنعتی چهارم خلق شد. تحول دیجیتال به معنای مجموعه‌ای نظام‌مند، فناوری‌بنیان، هدف‌محور و نتیجه‌گرا از تغییرات بنیادینِ برنامه‌ریزی شده‌ی چابک در سازمان است. با توجه به شروع انقلاب صنعتی چهارم و پیدایش عصر دیجیتال، کتابخانه‌های عمومی نیز از تغییرات و تحولات در امان نبوده اند. هدف این پژوهش شناسایی ابعاد و مولفه‌های تحول دیجیتال در کتابخانه‌های عمومی است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت، واقع در پارادایم تفسیرگرایی، از نظر روش، کیفی و توصیفی و به لحاظ رویکردی، مبتنی بر مرور نظام‌مند است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه آثار علمی مرتبط با مبانی و ابعاد تحول دیجیتال کتابخانه‌های عمومی مشتمل بر 567 اثر بازیابی شده از 10 پایگاه اطلاعات علمی در بازه زمانی 2015 تا 2024 میلادی (مصادف با 1393 تا 1403) است که از این میان با انجام فرایند غربالگری، 39 اثر به منظور بررسی و تحلیل بیشتر انتخاب شدند.
یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش تحول دیجیتال در کتابخانه های عمومی بر این اصل استوار است که در عصر دیجیتال، نقطه کانونی و سرمنشاء تغییرات بنیادین در یک کتابخانه عمومی وابسته به «توسعه سبک مدیریت فناورانه با هدف تحول شبکه‌ها» است. تحول دیجیتال شامل دو بعد اصلی فنی و اجتماعی است و 10 شبکه و 33 مولفه تشکیل شده است و تا زمانی که این شبکه‌ها (اعم از شبکه فضاهای فیجیتال، شبکه فناوری، شبکه زیرساخت، شبکه منابع، شبکه خدمات، شبکه هم‌خلقی، شبکه حکمرانی، شبکه ذینفعان، شبکه ارزش و مدیریت ریسک) متحول نشوند کتابخانه‌های عمومی بصورت دیجیتالی متحول نمی‌شوند. میزان پیشرفت در تحول دیجیتال کتابخانه‌های عمومی تابعی از تحول در شبکه‌های آن سازمان است. پژوهشگران این پژوهش عنوان این موضوع را «تحول دیجیتال شبکه بنیان در کتابخانه‌های عمومی» نامگذاری کردند.
ارزش/اصالت پژوهش: در مقایسه با قدمت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی هنوز در حوزه تحول دیجیتال در این کتابخانه‌ها پژوهش‌های اندکی انجام شده است اما به نظر می رسد پژوهش حاضر از چند منظر یک تلاش نوآورانه محسوب می شود: (الف) در این پژوهش تلاش شده است تا با مبنا قرار دادن شروع عملیاتی تحول دیجیتال در سال 2015 که فرایند دیجیتالی سازی سبک کار و زندگی مردم عینیت گرفت، موضوع تحول دیجیتال در کتابخانه های عمومی نیز مرور و بررسی شود؛ (ب) از آنجایی که امروزه کتابخانه‌های عمومی یک نهاد اجتماعی محسوب می‌شوند این پژوهش با یک نگاه نوآورانه، اهمیت «تحول شبکه‌ها» را در تحول دیجیتالی این گونه از کتابخانه ها پررنگ کرده است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت، واقع در پارادایم تفسیرگرایی، از نظر روش، کیفی و توصیفی و به لحاظ رویکردی، مبتنی بر مرور نظام‌مند است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه آثار علمی مرتبط با مبانی و ابعاد تحول دیجیتال کتابخانه‌های عمومی مشتمل بر 567 اثر بازیابی شده از 10 پایگاه اطلاعات علمی در بازه زمانی 2015 تا 2024 میلادی (مصادف با 1393 تا 1403) است که از این میان با انجام فرایند غربالگری، 39 اثر به منظور بررسی و تحلیل بیشتر انتخاب شدند.
یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش تحول دیجیتال در کتابخانه های عمومی بر این اصل استوار است که در عصر دیجیتال، نقطه کانونی و سرمنشاء تغییرات بنیادین در یک کتابخانه عمومی وابسته به «توسعه سبک مدیریت فناورانه با هدف تحول شبکه‌ها» است. تحول دیجیتال شامل دو بعد اصلی فنی و اجتماعی است و 10 شبکه و 33 مولفه تشکیل شده است و تا زمانی که این شبکه‌ها (اعم از شبکه فضاهای فیجیتال، شبکه فناوری، شبکه زیرساخت، شبکه منابع، شبکه خدمات، شبکه هم‌خلقی، شبکه حکمرانی، شبکه ذینفعان، شبکه ارزش و مدیریت ریسک) متحول نشوند کتابخانه‌های عمومی بصورت دیجیتالی متحول نمی‌شوند. میزان پیشرفت در تحول دیجیتال کتابخانه‌های عمومی تابعی از تحول در شبکه‌های آن سازمان است. پژوهشگران این پژوهش عنوان این موضوع را «تحول دیجیتال شبکه بنیان در کتابخانه‌های عمومی» نامگذاری کردند.
ارزش/اصالت پژوهش: در مقایسه با قدمت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی هنوز در حوزه تحول دیجیتال در این کتابخانه‌ها پژوهش‌های اندکی انجام شده است اما به نظر می رسد پژوهش حاضر از چند منظر یک تلاش نوآورانه محسوب می شود: (الف) در این پژوهش تلاش شده است تا با مبنا قرار دادن شروع عملیاتی تحول دیجیتال در سال 2015 که فرایند دیجیتالی سازی سبک کار و زندگی مردم عینیت گرفت، موضوع تحول دیجیتال در کتابخانه های عمومی نیز مرور و بررسی شود؛ (ب) از آنجایی که امروزه کتابخانه‌های عمومی یک نهاد اجتماعی محسوب می‌شوند این پژوهش با یک نگاه نوآورانه، اهمیت «تحول شبکه‌ها» را در تحول دیجیتالی این گونه از کتابخانه ها پررنگ کرده است.
نوع مطالعه: كيفي |
موضوع مقاله:
فناوري اطلاعات در مراكز اطلاع‌رساني
دریافت: 1403/5/20 | پذیرش: 1403/6/13
دریافت: 1403/5/20 | پذیرش: 1403/6/13
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
