دوره 23، شماره 2 - ( 6-1396 )
دوره 23 شماره 2 صفحات 264-237 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی ، esmdoc@gmail.com
چکیده: (3774 مشاهده)
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و مقایسۀ ساختار نگاشت‌های علمی هم‌واژگانی مقالات علم اطلاعات و دانش‌شناسی در وبگاه علم (web of science) در دو دورۀ قبل و بعد از پیدایش وب است. همچنین، به‌طور خاص به تأثیرگذاری فناوری وب بر مطالعات این رشته در دورۀ اخیر نیز پرداخته شده است.
روش: پژوهش حاضر توصیفی بوده و از لحاظ نوع کاربردی است که در آن از رویکرد هم‌واژگانی علم‌سنجی بر اساس فنون تحلیل شبکه‌های اجتماعی بهره گرفته شده است. جامعۀ پژوهش به‌صورت سرشماری شامل 9002 مقالۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی در دورۀ قبل از پیدایش وب (1993-1997) و 16475 مقاله در دورۀ بعد از پیدایش وب (2009- 2013) در وبگاه علم است. تحلیل‌های آماری شامل آزمون‌های آماری همبستگی، کای دو، و همچنین شاخص‌های مرکزیت است. در فرایند انجام پژوهش از نرم‌افزارهایRavar Premap، SPSS، Excel، UCINET و NetDraw استفاده شده است.
یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد مفاهیم «کتابخانه» و «اطلاعات» محور مطالعات قبل از پیدایش وب را تشکیل می‌دهند؛ در دورۀ اخیر نیز مفاهیم «وب»، «اطلاعات»، «پژوهش»، «تحلیل استنادی»، «دانش»، «کتابخانه»، «مجلات»، و «فناوری» محور مطالعات قرار گرفته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد در دورۀ پس از پیدایش وب علاوه بر افزایش مثبت و معنی‌دار مفاهیم وب‌محور، شاهد حضور مفاهیم جدید در بطن بروندادهای علمی علم اطلاعات و دانش‌شناسی هستیم.
اصالت/ارزش: نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت توجه بیشتر به زمینههای مطالعاتی نوین این حوزه شامل سازماندهی دانش، سنجش علم و فناوری، منابع وب‌محور، اینترنت و فناوری اطلاعات، و توسعۀ فنی کتابخانه‌ها تأکید مینماید. زمینههای مطالعاتی یاد شده تأثیر مستقیم در آموزش، پژوهش و ارائه خدمات کتابخانه‌ها دارند؛ لذا، برنامه‌ریزان تیم‌های آموزشی و پژوهشی این حوزه می‌توانند در زمینههای یاد شده به توسعۀ حوزه‌های مطالعاتی نوین آموزشی و پژوهشی اقدام نمایند.
روش: پژوهش حاضر توصیفی بوده و از لحاظ نوع کاربردی است که در آن از رویکرد هم‌واژگانی علم‌سنجی بر اساس فنون تحلیل شبکه‌های اجتماعی بهره گرفته شده است. جامعۀ پژوهش به‌صورت سرشماری شامل 9002 مقالۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی در دورۀ قبل از پیدایش وب (1993-1997) و 16475 مقاله در دورۀ بعد از پیدایش وب (2009- 2013) در وبگاه علم است. تحلیل‌های آماری شامل آزمون‌های آماری همبستگی، کای دو، و همچنین شاخص‌های مرکزیت است. در فرایند انجام پژوهش از نرم‌افزارهایRavar Premap، SPSS، Excel، UCINET و NetDraw استفاده شده است.
یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد مفاهیم «کتابخانه» و «اطلاعات» محور مطالعات قبل از پیدایش وب را تشکیل می‌دهند؛ در دورۀ اخیر نیز مفاهیم «وب»، «اطلاعات»، «پژوهش»، «تحلیل استنادی»، «دانش»، «کتابخانه»، «مجلات»، و «فناوری» محور مطالعات قرار گرفته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد در دورۀ پس از پیدایش وب علاوه بر افزایش مثبت و معنی‌دار مفاهیم وب‌محور، شاهد حضور مفاهیم جدید در بطن بروندادهای علمی علم اطلاعات و دانش‌شناسی هستیم.
اصالت/ارزش: نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت توجه بیشتر به زمینههای مطالعاتی نوین این حوزه شامل سازماندهی دانش، سنجش علم و فناوری، منابع وب‌محور، اینترنت و فناوری اطلاعات، و توسعۀ فنی کتابخانه‌ها تأکید مینماید. زمینههای مطالعاتی یاد شده تأثیر مستقیم در آموزش، پژوهش و ارائه خدمات کتابخانه‌ها دارند؛ لذا، برنامه‌ریزان تیم‌های آموزشی و پژوهشی این حوزه می‌توانند در زمینههای یاد شده به توسعۀ حوزه‌های مطالعاتی نوین آموزشی و پژوهشی اقدام نمایند.
واژه‌های کلیدی: علم اطلاعات و دانش‌شناسی، تحلیل شبکۀ اجتماعی، تحلیل هم‌واژگانی، مقالات، پایگاه وبگاه علم.
نوع مطالعه: كمّي |
موضوع مقاله:
كتابسنجي، علم‌سنجي، وب‌سنجي، اطلاع‌سنجي
دریافت: 1395/3/17 | پذیرش: 1396/7/5 | انتشار: 1396/7/5
دریافت: 1395/3/17 | پذیرش: 1396/7/5 | انتشار: 1396/7/5
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |