دوره 28، شماره 4 - ( 10-1401 )
دوره 28 شماره 4 صفحات 446-420 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Shekari M R, Navah A, Hashemi I. Designing a conceptual model of public libraries as community centers based on the public sphere theory of Jürgen Habermas. RISPL 2022; 28 (4) :420-446
URL: http://publij.ir/article-1-2417-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2417-fa.html
شکاری محمدرضا، خادمی‌زاده شهناز، نواح عبدالرضا، هاشمی اسماعیل، کوهی رستمی منصور. طراحی مدل مفهومی کتابخانه‌های عمومی به‌مثابۀ مراکز اجتماعی بر اساس نظریۀ حوزۀ عمومی یورگن هابرماس. تحقيقات اطلاع‌رساني و كتابخانه‌هاي عمومي. 1401; 28 (4) :420-446
، s.khademi@scu.ac.ir.com
چکیده: (732 مشاهده)
هدف: هدف این پژوهش دستیابی به مدل مفهومی کتابخانه‌های عمومی ایران به‌مثابۀ مراکز اجتماعی بر اساس نظریۀ حوزۀ عمومی یورگن هابرماس است.
روش: پژوهش حاضر بهلحاظ هدف کاربردی، از نظرِ نحوۀ گردآوری داده‌ها پیمایشی، و بهلحاظ ماهیت داده‌ها یک تحقیق آمیخته از نوع اکتشافی است که با رویکرد نظام‌مندِ نظریۀ زمینه‌ای انجام شد. در بخش کیفی، ابتدا با انجام 33 مصاحبه و 2 گروه کانونی، عوامل مؤثر شناسایی و استخراج شدند. اعتبار این عوامل از طریق شاخص نسبت روایی محتوایی (CVR) و پایایی آن‌ها نیز با آزمون ضریب کاپای فلیس اثبات شد. در بخش کمّی، پایایی ابزار با استفاده از پرسش‌نامه‌ای 117گویه‌ای با میانگین 86/0 تأیید شد. در نهایت، با استفاده از روش آنتروپی شانون، عوامل رتبه‌بندی شدند.
یافته‌ها: هفت عاملِ نیروی انسانی، ساختمان و تجهیزات، اجتماعی، سیاسی، ساختاری، فرهنگی و اقتصادی در مدل کتابخانه‌های عمومی به‌عنوان مراکز اجتماعی اثرگذارند که عامل فرهنگی بیشترین و عامل اقتصادی کمترین تأثیر را دارد. همۀ عوامل دارای روایی محتوایی بیشتر از 33/0 و ضریب کاپای بیشتر از 7/0 بوده و لذا از روایی و پایایی لازم برخوردار بودند. مدل مفهومی پژوهش نیز در شش بخش ترسیم شد.
اصالت/ارزش: نظریۀ حوزۀ عمومی از جمله نظریات جامعه‌شناسی است که علی‌رغم ارتباطش با کتابخانه‌های عمومی، در داخل کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این کتابخانه‌ها می‌توانند از طریق اجزای حوزۀ عمومی، با برقراری ارتباط بین دولت و ملت، مردم را از تصمیمات دولتی آگاه کنند و آن‌ها را به چالش بکشانند. در این حالت، کتابخانه عاملی خواهد شد برای رشد و خودشکوفاییِ روزافزون شهروندان و همچنین عاملی برای ارتقای رفاه عمومی و تثبیت صلح و آرامش.
روش: پژوهش حاضر بهلحاظ هدف کاربردی، از نظرِ نحوۀ گردآوری داده‌ها پیمایشی، و بهلحاظ ماهیت داده‌ها یک تحقیق آمیخته از نوع اکتشافی است که با رویکرد نظام‌مندِ نظریۀ زمینه‌ای انجام شد. در بخش کیفی، ابتدا با انجام 33 مصاحبه و 2 گروه کانونی، عوامل مؤثر شناسایی و استخراج شدند. اعتبار این عوامل از طریق شاخص نسبت روایی محتوایی (CVR) و پایایی آن‌ها نیز با آزمون ضریب کاپای فلیس اثبات شد. در بخش کمّی، پایایی ابزار با استفاده از پرسش‌نامه‌ای 117گویه‌ای با میانگین 86/0 تأیید شد. در نهایت، با استفاده از روش آنتروپی شانون، عوامل رتبه‌بندی شدند.
یافته‌ها: هفت عاملِ نیروی انسانی، ساختمان و تجهیزات، اجتماعی، سیاسی، ساختاری، فرهنگی و اقتصادی در مدل کتابخانه‌های عمومی به‌عنوان مراکز اجتماعی اثرگذارند که عامل فرهنگی بیشترین و عامل اقتصادی کمترین تأثیر را دارد. همۀ عوامل دارای روایی محتوایی بیشتر از 33/0 و ضریب کاپای بیشتر از 7/0 بوده و لذا از روایی و پایایی لازم برخوردار بودند. مدل مفهومی پژوهش نیز در شش بخش ترسیم شد.
اصالت/ارزش: نظریۀ حوزۀ عمومی از جمله نظریات جامعه‌شناسی است که علی‌رغم ارتباطش با کتابخانه‌های عمومی، در داخل کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این کتابخانه‌ها می‌توانند از طریق اجزای حوزۀ عمومی، با برقراری ارتباط بین دولت و ملت، مردم را از تصمیمات دولتی آگاه کنند و آن‌ها را به چالش بکشانند. در این حالت، کتابخانه عاملی خواهد شد برای رشد و خودشکوفاییِ روزافزون شهروندان و همچنین عاملی برای ارتقای رفاه عمومی و تثبیت صلح و آرامش.
نوع مطالعه: كيفي |
موضوع مقاله:
مطالعات اجتماعي
دریافت: 1401/4/3 | پذیرش: 1402/12/10 | انتشار: 1401/10/10
دریافت: 1401/4/3 | پذیرش: 1402/12/10 | انتشار: 1401/10/10
فهرست منابع
1. ابراهیمی، رحمان (1398). مطالعه و دستورکار سیاست‌گذاری ملی کتابخانه‌های عمومی در ایران [رسالۀ دکتری]. دانشگاه خوارزمی.
2. اوث‌ویت، ویلیام (1386). هابرماس: معرفی انتقادی (لیلا جو افشانی و حسن چاوشیان، مترجمان). تهران: اختران.
3. ایفلا (1399). رهنمودهای ایفلا: خدمت کتابخانۀ عمومی (فاطمه پازوکی، مریم حسن‌زاده و سکینه قاسم‌پور، مترجمان). تهران: چاپار، اساطیر پارسی.
4. بازرگان، عباس (1389). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری (ویرایش دوم). تهران: دیدار.
5. پدرام، مسعود (1388). سپهر عمومی: روایتی دیگر از سیاست: نظریات آرنت و هابرماس. تهران: یادآوران.
6. پولادی، کمال؛ و بوستانی، مهدی (1396). بررسی عناصر تشکیل‌دهندۀ حوزه عمومی در اندیشۀ هابرماس. فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، 13(38)، 20-42.
7. خاکی، غلامرضا (1392). روش تحقیق با رویکرد گرانددی در پایان‌نامه‌نویسی. تهران: فوژان.
8. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) (1397). کتابخانه‌های عمومی با ساختار اجتماعی هر کشور گره خورده است. https://www.irna.ir/news/83197203
9. زارع، امین؛ گودینی، یاسر؛ و ریاحی، عارف (1394). مطالعۀ عوامل موثر بر استفاده از کتابخانه‌های عمومی (مطالعۀ موردی کاربران کتابخانه‌های عمومی شهر کرمانشاه). نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 4(3 و 4)، 51-62.
10. سبزه‌ای، محمدتقی (1394). تحلیل جامعه‌شناسی حوزۀ عمومی در ایران پس از انقلاب (1357-1394). فصلنامۀ علوم اجتماعی، 25(71)، 89-48.
11. شری، کوئین؛ و مک‌کالوم، ایان (1394). استانداردها و رهنمودهای کتابخانه‌های عمومی استرالیا. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ مؤسسۀ انتشارات کتاب نشر.
12. شقاقی، مهدی (1397). کتابخانه‌های عمومی: مرکز اجتماع. در: نشست‌های هم‌اندیشی و مقاله‌های سومین کنگره سالانه متخصصان علوم اطلاعات ایران. به کوشش: رضا رجبعلی بگلو، با همکاری: فرزانه بهارلو، ویراستار: سمیه سادات آخشیک، شانزدهم و هفدهم آّبان 1396. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، نهاد کتابخانه های عمومی کشور.
13. شکاری، محمدرضا؛ و کوهی‌رستمی، منصور (1399). شناسایی و تحلیل راهبردی عوامل و موانع کاربست مهارت‌های ارتباطی در بین کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان. پژوهش‌نامۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی، 10(2)، 271-295.
14. فاضلی، نعمت‌الله (1398). بازاندیشی در کارویژۀ کتابخانۀ عمومی بر مبنای سیاست‌های خوانا و نویسا شدن مردم.
15. http://nppl.ir/wp-content/uploads/session4tehran.pdf
16. فراستخواه، مقصود (1395). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر «نظریۀ بر پایه» (گراندد تئوری (GTM)). تهران: آگاه.
17. فروزانگهر، حمیده؛ بهزادفر، مصطفی؛ حبیب، فرح؛ و فیروزآبادی، احمد (1392). تبارشناسی هنجارهای کیفی طراحی فضاهای شهری با تأکید بر میزان پدیداری آن‌ها در عرصه‌های عمومی. مدیریت شهری، 32، 57-80.
18. قاضی‌زاده، حمید؛ مختاری، حیدر؛ و حسین‌زاده، سولماز (1397). آموزش و ترویج مهارت‌های شهروندی از طریق کتابخانه‌های عمومی. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 4(4)، 85-100.
19. قریشی، فردین؛ و ساعی، روح‌اله (1393). بررسی میزان مشارکت اجتماعی کارکنان و عوامل مؤثر بر آن در بین کتابخانه‌های شهر تبریز. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 20(4)، 611-626.
20. کرسول، جان (1391). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت‌پژوهی، پدیدارشناسی، نظریۀ داده‌بنیاد، قوم‌نگاری، مطالعۀ موردی) (حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، مترجمان). تهران: صفار: اشراقی.
21. کوهی‌رستمی، منصور (1400). بازاندیشی در کتابخانه‌های عمومی: مدل فضاییِ کتابخانه‌های عمومی. در: کارنامۀ ایرانی کتابخانه‌های عمومی (جلد نخست). به کوشش: احمد شعبانی و قاسم موحدیان. تهران: چاپار.
22. لکی، گلوریا جی؛ و گیون، لیزا ام؛ و بوشمن، جان ئی (1395). نظریۀ انتقادی برای علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی (فتاح محمدی، مترجم). تهران: چاپار: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور.
23. مانیان، امیر؛ و رونقی، محمدحسین (1394). ارائۀ چهارچوب جامع پیاده‌سازی بازاریابی اینترنتی با استفاده از روش فراترکیب. مدیریت بازرگانی، 7(4)، 901-920.
24. نوذری، حسینعلی (1381). بازخوانی هابرماس (درآمدی بر آرا، اندیشه‌ها و نظریه‌های یورگن هابرماس). تهران: نشر چشمه.
25. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور (1399). استاندارد کتابخانه‌های عمومی ایران. مؤسسۀ انتشارات کتاب نشر.
26. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور (1400). استاندارد تخصیص فضاهای کتابخانه عمومی. مؤسسۀ انتشارات کتاب نشر.
27. هابرماس، یورگن (1399). دگرگونی ساختاری حوزۀ عمومی: کاوشی در باب جامعۀ بورژوایی. (جمال محمدی، مترجم). تهران: افکار.
28. هولاب، رابرت (1375). یورگن هابرماس: نقد در حوزۀ عمومی (مجادلات فلسفی هابرماس با پوپری‌ها، گادامر، لومان، لیوتار، دریدا و دیگران) (حسین بشیریه، مترجم). تهران: نشر نی.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
