هدف: پرداختن به موضوع اقتصاد، کارآفرینی، کسبوکارهای کوچک و فراهمآوری اطلاعات تجاری برای شرکتهای خصوصی و دولتی ازسوی کتابخانههای عمومی در دنیا سابقهای طولانی دارد. ازاینرو، پژوهش حاضر با هدف شناسایی انواع خدمات، برنامهها و فعالیتهای اقتصادی و تجاری کتابخانههای عمومی در متون این حوزه انجام شده است.
روش: روش این پژوهش مرور نظاممند متون است و از چهارچوب مطالعه نظاممند کیچنهام و چارترز برای انجام آن استفاده شد. با مشخص شدن پایگاههای اطلاعاتی و عبارات پرسوجو، جستوجوها انجام شد و در نهایت با پالایش منابع و همچنین اعمال معیارهای ورود و خروج به پژوهش، ۳۷ منبع به زبان انگلیسی و ۶ منبع به زبان فارسی وارد مرور نظاممند شدند. ابزار پژوهش از نوع سیاهۀ وارسی بود. اطلاعات بهدستآمده با تلخیص مطالب در قالب جدول ارائه شده است.
یافتهها: فعالیتهای کتابخانههای عمومی در راستای توسعۀ اقتصادی جامعه در چهار مؤلفۀ اطلاعرسانی، آموزشی، اجتماعی، و توسعۀ فضا و تجهیزات دستهبندی شد. مؤلفۀ اطلاعرسانی دارای دو بُعد منابع و پایگاههای اطلاعاتی و خدمات مرجع است. بُعد منابع و پایگاههای اطلاعاتی به نیازسنجی منابع، ارائۀ خدمات اطلاعرسانی اقتصادی، توسعۀ مجموعۀ اقتصادی، گردآوری منابع شغلی، رزومهنویسی و مصاحبۀ شغلی، بازاریابی مجموعۀ اقتصادی، ایجاد بانکهای اطلاعاتی مشاغل، تأمین دسترسی به پایگاههای قوانین تجاری، و ایجاد و تکمیل وبسایت اقتصادی اشاره دارد. در بُعد خدمات مرجع، خدماتی همچون خدمات مرجع عمومی و مشاورۀ مرجع، خدمات مرجع تجاری و تحقیقاتی، تحویل سند، پاسخ به سؤالات تجاری از راه دور، ارائۀ راهنماهای موضوعی و کمک به جستوجو ارائه میشود. مؤلفۀ آموزشی شامل توسعۀ سواد مالی و کارآفرینی، مهارتهای ویژۀ مشاغل و کسبوکارها، توسعۀ سواد دیجیتال و فناوری، توسعۀ مهارتهای دانشآموزان و بزرگسالان کمسواد، آموزش سواد اطلاعاتی تجاری، کمک به شغلیابی، مشاورههای اقتصادی و تجاری، و آموزش مربی است. مؤلفۀ اجتماعی به توسعۀ اجتماعی-اقتصادی جامعه، ایجاد مشارکتهای اجتماعی، شبکهسازی، برگزاری رویدادهای تجاری، همکاری سازمانی و جلسات ملاقات با مشاوران میپردازد. در نهایت، مؤلفۀ توسعۀ فضا و تجهیزات هم شامل ایجاد ساختکدهها و فضاهای نوآوری، تمهید فضاهای فیزیکی، ایجاد فضاهای مرجع، کتابخانههای تجاری مستقل، و توسعۀ تجهیزات است.
اصالت/ارزش: این پژوهش مروری جامع و نظاممند بر انواع خدمات، برنامهها و فعالیتهایی است که کتابخانههای عمومی برای حمایت از توسعۀ اقتصادی جامعه ارائه میکنند. یافتهها نشان میدهد که کتابخانههای عمومی در حال ایجاد کارکرد جدیدی با عنوان کارکرد اقتصادی برای خود هستند که نقشی چندوجهی دارد و جنبههای مختلفی از جمله اطلاعرسانی، آموزش، مسائل اجتماعی و توسعۀ فضا و تجهیزات را پوشش میدهد. کتابخانههای عمومی در پاسخ به مشکلات اقتصادی جامعه برنامهها و خدمات متنوعی را برای کسبوکارها، صاحبان مشاغل، کارآفرینان و حتی کاربران عادی طراحی و ارائه میکنند. این مطالعه به دانش موجود در مورد تأثیر اقتصادی کتابخانههای عمومی کمک میکند و جهتگیریهایی را برای اقدام کتابخانههای عمومی در آینده پیشنهاد میکند.