---

---

دلایل چندی باعث شد که این مقاله تدوین گردد. اولین وشاید مهمترین دلیل،رشد سریع استفاده از کامپیوتر،به خصوص کامپیوترهای شخصی،در ذخیره وبازیابی اطلاعات کتابشناسی است.این رشد نه در جریان بلکه بجا یا نابجا،در ایران هم چشمگیر بوده است.تا جایی که از قرائن برمی آید هیچکس تصور نمی کرد که کامپیوتر اینچنین در کتابخانه های ایران رسوخ پیدا کند.در شهر تهران لااقل۲۵ کتابخانه مشاهده شده اند که از کامپیوتر برای ذخیره وبازیابی اطلاعات سود می برند. احتمالاً رشد این پدیده سرعت بیشتری خواهد یافت.ولی به نظر می رسد که ما کتابداران-با هر اسمی:کتابدار،سنددار یا اطلاع رسان-در کنار استفاده از کامپیوتر به مسائل نظری این گونه کاربردها نپرداخته ایم. یعنی تا کنون مطلبی چاپ نشده است که اثر کامپیوتر را بر نوع سازماندهی کتابخانه یا مرکز اطلاع رسانی توضیح بدهد، یا مقاله ای موجود نیست که تاثیر کامپیوتر را بر سرعنوانهای موضوعی مورد بررسی قرار داده باشد.

---

در اغلب نظامهای اطلاعاتی هنگامی که کاوش صورت میگیرد .نظام ، مجموعه مدارک را به دو بخش تقسیم می کند مدارکی که با استراژی کاوش به کار رفته برای جستجو در نظام منطبق است که بازیابی شده اند (a+b)و کلیه مدارکی که با این استراژدی همسان نشده اند و در نتیجه بازیابی نیز نشده اند (c+d)این تقسیم بندی دوگانه مجموعه مدارک را می توان به عنوان شکلی از پیش بینی نظام دانست . نظام به تعبیری ،پیش بینی می کند که مدارکی مرتبط است و مدارک دیگر نامرتبط بدین ترتیب مدارک مرتبط را بازیابی می کند و مدارک نامرتبط را کنار می گذرد .

---

اینترنت که از آن به عنوان شبکه شبکه ها یاد می کنند یکی از بزرگترین شبکه های کامپوتری جهان است سابقه پیدایش این شبکه به سال ۱۹۶۹میلادی باز می گردد . در این سال آژانس پروژه های پیشرفته تحقیقات وابسته به وزارت دفاع آمریکا شبکه ای آزمایشی به نام آرپانت (arpaanet) تاسیس کرد .هدف اولیۀ ایجاد این شبکه به وجود آوردن تسهیلاتی برای ارتباط موثر میان دانشمندانی بود که از آژانس یاد شده بودجه تحقیقاتی دریافت می کردند . و از جمله مشکلات اساسی ارتباط کامپیوتری تا قبل از این تاریخ ، نداشتن پروتکل مناسب برای رد و بدل کردن پیام بین شبکه ها بود ....

---

در این مقاله پس از بررسی تاریخی استفاده از کامپیوتر در امر مدیریت نشریات ادواری در کتابخانه های دانشگاهی ایران و آگاهی از نظرات سرپرستان بخش نشریات ادواری در مورد بکارگیری این سیستمها پرداخته شده است.نتایج نشان می دهد که تنها در یک کتابخانه حداکثر۲/۴۳%از وظایفی که انتظار می رود در بخش نشریات ادواری صورت پذیرد به کمک کامپیوتر انجام گرفته است و دربقیه کتابخانه ها درصد وظایف انجام شده توسط کامپیوتر از این مقدار نیز کمتر بوده است,۳/۸۳% از کتابخانه ها به نوعی اطلاعات مربوط به موجودی نشریات ادواری کتابخانه های دیگر را در کامپیوتر ذخیره کرده اند و در مجموع نتایج نشان می دهد که کتابداران در کتابخانه های دارای سیستم معتقدندکاربرد کامپیوتر می تواند باعث افزایش کارآیی در امر مدیریت و ارائه خدمات بهتر و بیشتر به استفاده کنندگان و مراجعین در بخش نشریات ادواری شود.

---

تاکنون بحث های زیادی در مورد نمونه های عالی در شناخت علمی ارائه شده است. به نظر میرسد اکثر این رهیافت ها دارای یک ساختار اصلی و مشترک هستند،بدین معنا که مسئله مفروض است و راه حل هایی برای آن بین می شود. در حوزۀ علم اطلاع رسانی با مسئلهای عمیق تر و سازمان یافته تر مواجه هستیم یعنی بررسی و مقایسه بازیگران و نقش آنها در دانش آن هم دانشی که خود در حال تغییر است. این مقایسه در چهار بعد که مرتبط با مجموعه ای از تکنولوژی ها هستند قابل بررسی است۱)غیرفردی(عمومی)شده داش و تکنولوژی ها ارتباطات،۲)باور پذیری دانش و تکنولوژی های ارائه،۳)منطقی شدن دانش و تکنولوژی های اطلاعات،علاوه بر موارد ذکر شده تغییر دانش توسط پدیده"اطلاعاتی کردن"تشدید وحمایت می شود.اگر علم اطلاع رسانی بخواهد خود را به عنوان یک علم مطرح سازد لازم است بیاموزد که چگونه خود را به صورت پیش نمونه ایاز یک علم جدید با پست مدرن تثبیت وارائه نماید"(مثل استقرار علم اکولوژی=بوم شناسی).علم پست مدرن شباهتی به علم کلاسیک ندارد بدین معنا که در پی یافتن و درک عملکردهای جهان نیست بلکه درصدد توسعه استراتژیی برای حل مسائلی است که توسط علم کلاسیک و تکنولوژی ها بدست آمده است. چنین علمی باید با شرایط تئوریک جدیدی مواجه شود که سه رهیافت می توان برای آن قائل شد:a)توسعه مدل های پایه از طریق تعریف مجدد مفاهیم علمی گسترده(مثل مفهوم نظام که مفهوم بازیگر را در پی دارد و یا مفهوم ارتباطات که منجر به مفهوم کاهش پیچیدگی می شود)؛b)فرمول بندی مجدد و علمی میان مفهوم ها یعنی مفاهیمی که به دلیل انس و عمومیتی که تا به حال داشته اند کمتر به طور عملی روی آنهاکار شده است مثل مفهوم دانش و تصویر؛c)به هم بافتن و تلفیق مدل ها و میان مفهوم ها.

---

عصر الکترونیک ابزار و فنون نیرومندی در اختیار ما قرار داده است. کامپیوترها در اندازه ها و باقابلیت های گوناگون،نرم افزارهای اطلاعات،دستگاه تکثیر(زیراکس)،فاکس،شبکه ها بین المللی اطلاع رسانی مانند اینترنت و سوپرمارکت های اطلاع رسانی مانند دیالوگ از پدیده های عصر الکترونک هستند. حجم وسیع و روزافزون اطلاعات در تمام رشته های علمی وفنی استفاده از این فرآورده های تکنولوژی مدرن را اجتناب ناپذیر کرده است. به راستی،تقارن عصر الکترونیک و عصر اطلاعات چشم گیرترین پدیده سال های پایانی قرن بیستم است.ضرورت استفاده از این ابزار نوین،برای گردآوری،سازماندهی،بازیابی و اشاعه اطلاعات مورد نیاز جامعه،برای ما کتابداران و متخصصین اطلاع رسانی مستلزم فراگیری فنون ومهارت های جدیدی است. همچنین آشنایی و کارآیی ما با این ادوات مدرن،جایگا ویژه ای در جامعه و به خصوص در محافل علمی،فرهنگی و فنی برای ما به ارمغان خواهد آورد.

---

پایگاه اطلاعاتی مجموعه ای از موضوعات مرتبط اطلاعاتی است،و از دیدگاه متون مربوط به نظامهای پیوسته بازیابی اطلاعات،پایگاه اطلاعاتی مجموعه ای از رکوردهای ماشین خوان است که از طریق پایانه های کامپیوتری از راه دور، جستجو و دسترسی بدانها امکانپذیر می گردد. رکوردهای درون پایگاه های اطلاعاتی عموماً برپایه محتوای موضوعی آنها(مثلاً شیمی)و یا براساس نوع انتشارات(مثل پروانه های نوآوری،روزنامه ها)به یکدیگر مرتبط شده اند.درنظامهای پیوسته برای بیان مفهوم پایگاه اطلاعاتی اغلب از واژه فایل استفاده شده است.

---

---

کتابداری و اطلاع‌رسانی به فقر مبانی نظری مبتلا است. تنها تعویض نام مشکلی را حل نمی‌کند. در واقع، کتابداری نه به‌ لحاظ نام شایسته این رشته است و نه به لحاظ محتوا مطابقتی با مفهوم آن دارد. اگر چه در دنیای غرب با گسترش موج جدید صنعتی و نیاز روز افزون پژوهشگران به یافتن دانش، کتابخانه‌ها به‌عنوان جایگاهی برای عرضه یافته‌های علمی دارای رونقی دوباره شدند، اما با ظهور فن‌آوری اطلاعاتی و قدرت اشاعه‌ی اطلاعات از طریق استفاده از ابزارهای جدید الکترونیکی و نوری این توجه و رونق دستخوش چالش گردید. تا جائی‌که ضرورت وجود کتابخانه به شکل سنتی آن مورد تردید قرار گرفت.  این بی‌مهری در حالی صورت گرفت که زیربنای فن‌آوری جدید هم بر طبقه‌بندی استوار بود. نویسنده در این مقاله از شش جنبه‌ حوزه‌ی کتابداری و اطلاع‌رسانی را بررسی و درباره‌ی آنها پیشنهادی ارائه می‌کند. این شش جنبه عبارتند از: اول خاستگاه مفهوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، دوم جایگاه آن در درخت دانش، سوم تعریف جامع و مانع از این رشته، چهارم دامنه‌ی حضور و نفوذ این رشته، پنجم پیشنهاد نامی برای آن و سرانجام پیشنهاد نام‌هایی برای مشاغلی که این حوزه ملزم به تربیت افراد برای آن مشاغل است. روش پژوهش در این مطالعه استقراء، مطالعه‌ی تطبیقی و تا اندازه‌ای تحلیل محتوا است.
 

---

در این مقاله به اهمیت نام‌گذاری اشاره شده و این‌که نام باید حاوی عمده‌ترین کارکردهای رشته علمی و مقبول عام باشد. نام و عنوان هر رشته نشان‌گر وحدت موضوع آن رشته است که اگر اجزای آن به صورت ترکیب اتحادی و نه انضمامی درکنار هم باشند، هویت واحد را به خوبی نشان خواهند داد. کتابداری و اطلاع‌رسانی با تعریفی جدید متشکل از دو عنصر منابع و کاربر است که چنانچه با ترکیبی اتحادی در کنار هم باشند که نیاز اطلاعاتی انسانِ بین آن دو را پیوند داده است می‌تواند به خوبی بیانگر رشته با کارکردهای مورد انتظار آن باشد؛ به عبارت دیگر اگر به شیوه زبان‌شناسان به تفاوت معنا و مدلول هم قائل باشیم، کارکرد کتابداری و اطلاع‌رسانی زمانی محقق خواهد شد که کتابداران و اطلاع‌رسانان، نیاز واقعی کاربران را به عنوان مدلول‌های واقعی در نظر داشته باشند. آن‌گاه خوشایند بودن نام و مورد پذیرش و قبول عام واقع شدن نیز عامل مهم دیگری به شمار می­آید. همچنین استدلال می‌شود که عنوان «علوم (مدیریت) بازیایی و اشاعه اطلاعات» از جنبه­های مختلف می­تواند کارکرد­های رشته را به خوبی بیان و ویژگی­های عملیاتی آن را بازگو کند. امّا جنبه دوم آن به عادت افراد و تبلیغ نسبت به آن بستگی دارد. چنانچه جمع متخصصان نظر مثبتی نسبت به آن داشته‌ باشند، این نام می­تواند مانند بسیاری از عبارات که در آغاز تازگی دارد و یا ثقیل است، به مرور زمان جا بیافتد و آهسته آهسته جای خود را باز ­کرده و مقبول عام قرار گیرد.
 

---

هدف: با توجه به اینکه امروزه ذخیره و بازیابی اطلاعات جزء دغدغه‌های اساسی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی به‌شمار می‌رود، یافتن نرم‌افزار مناسب در این زمینه دارای اهمیت فراوانی است. هدف پزوهش حاضر ارزیابی نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای تحت وب پارس‌آذرخش، نوسا و نمایه در بازیابی اطلاعات است.
روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش استفاده شده برای انجام این پژوهش از نوع تحقیقات مشاهده‌ای و با استفاده از یک سیاهه‌وارسی متشکل از ۸۴ معیار برای سنجش، بررسی، شناسایی و ‌ارزیابی اَبعاد پژوهش است. علاوه بر این برای انجام پژوهش ضمن بهره‌گیری از نظر افراد متخصص حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی، در موارد لازم با تولیدکنندگان نرم‌افزارها نیز مصاحبه شده است.
یافته‌ها: ‌وضعیت نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای مورد مطالعه در ۵ ویژگی شامل قابلیت جست‌وجو، فرمول جست‌وجو، امکان انواع جست‌وجوها، نمایش نتایج و چگونگی نمایش امکانات کمکی (راهنما) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از یافته‌های پژوهش نشان داد که نرم‌افزار نوسا با کسب ۳۴/۹۳ درصد از میانگین کل امتیازات به لحاظ معیارهای مورد مطالعه در این پژوهش در رتبه اول و نرم‌افزار پارس‌آذرخش نیز با کسب ۵۵/۸۲ درصد امتیاز از معیارهای مورد بررسی در رتبه بعدی قرار دارد. در نهایت نرم‌افزار نمایه با کسب ۳۵/۵۱ درصد میانگین کل امتیازات به لحاظ معیارهای مورد بررسی در این پژوهش در رتبه سوم قرار دارد.
اصالت/ارزش: این پژوهش ضمن تهیه یک سیاهه وارسی در زمینه ارزیابی وضعیت بازیابی اطلاعات در نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای بر اساس پیشینه‌های موجود و نظر متخصصان، این امکان را نیز فراهم آورده است تا استفاده‌کنندگان این نرم‌افزارها و نرم‌افزارهای مشابه بتوانند در انتخاب خود تصمیم بهتری بگیرند. همچنین به تولیدکنندگان نرم‌افزارهای مورد مطالعه و سایر نرم‌افزارها این امکان را می‌دهد تا ضمن برطرف کردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت با معیارها و مولفه‌های موجود در این زمینه و درجه اهمیت هر یک از آنها بهتر آشنا شده و در تولیدات آتی خود از آنها بهره بگیرند.
 
 

---

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی وضعیت ارائه خدمات و ابزارهای بازیابی اطلاعات در کتابخانه‌های عمومی شهر سنندج است تا با آشکار شدن نقاط ضعف و قوت، در تدوین سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های آتی کتابخانه‌های عمومی مدنظر قرار گیرد.
روش: روش پژوهش انجام شده، پیمایشی با نگرش توصیفی است. داده‌های مورد نیاز از طریق پرسشنامه برای مراجعان کتابخانه‌ها (۴۰۰ نفر)، مصاحبه با مسئولان کتابخانه‌ها، مشاهده حضوری و آمارهای موجود در کتابخانه‌ها گردآوری شده‌است.
یافته‌ها: یافته‌های حاصل از تحقیق بیانگر عدم آشنایی کافی جامعه استفاده‌کننده از وظایف کتابخانه‌های عمومی و همچنین عدم توانایی آن‌ها در استفاده از ابزارهای بازیابی اطلاعات به‌ویژه نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای است و نیاز به وجود برنامه‌ریزی و ارائه خدمات بهتر در سطح محلی و سیاست‌گذاری مؤثرتر با توجه به نیازهای بومی به‌وسیله نهاد کتابخانه‌های عمومی­کشور ضروری به نظر می‌رسد.
اصالت/ارزش: امروزه در تحلیل معیارهای رفاه اجتماعی، میزان توسعه کتابخانه‌های عمومی در ردیف مسکن، آموزش، اشتغال، بهداشت و درمان قرار می‌گیرد و آن را یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشورها به حساب می‌آورند. از سوی دیگر، بازیابی اطلاعات کارکرد اصلی کتابخانه‌ها است و یکی از نمادهای عملکرد مطلوب آن به شمار می‌رود. بنابراین بررسی کمی و کیفی ابزارهای بازیابی اطلاعات و سنجش خدمات کتابخانه‌ای در پیشبرد اهداف و رسالت کتابخانه‌های عمومی دارای اهمیت است.
 
 

---

هدف: پژوهش حاضر که با هدف معرفی کتابخانه‌های اسباب‌بازی و شناسایی اهداف، خدمات، فعالیت‌ها و ساختارهای آن‌ها انجام شده است، می‌کوشد تا با ارائه‌ تصویری از تجارب جهانی در این زمینه، بر اهمیت روزافزون وجود چنین مراکزی در پرورش کودکان تأکید کرده و از این رهگذر لزوم آغاز اقدامات عملی در ایران را گوشزد نماید.
روش: این پژوهش از روش کتابخانه‌ای استفاده کرده است. کتابخانه‌های اسباب‌بازی دنیا که در محیط اینترنت دارای وب‌سایت و پورتال بودند شناسایی گردید و در مجموع وضعیت ۵۰ کتابخانه مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها: ویژگی‌های مختلف این کتابخانه‌ها از جمله بودجه، خدمات، اندازه مجموعه، انواع مواد، روش سازماندهی، قوانین و مقررات مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان پیشنهاد راه‌اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب‌بازی ایران» ارائه شده است.
ارزش/اصالت: این نخستین پژوهشی است که کوشیده است تا برپایه شناسایی و معرفی کتابخانه‌های اسباب‌بازی دنیا به طرح اندیشه‌ای نو برای راه‌اندازی «کتابخانه ملی بازی و اسباب‌بازی ایران» بپردازد که هدف آن نه‌تنها حفظ و نگهداری مظاهر فرهنگ بازی و اسباب‌بازی در ایران است؛ بلکه اشاعه و خدمت‌رسانی در این زمینه نیز از اهداف اصلی آن به‌شمار می‌آید.
 

---

هدف: هدف از این پژوهش تعیین میزان جامعیت، مانعیت و مدت­زمان جست‌وجو در دو پایگاه نما و نمایه و همچنین مقایسه دو ابزار نمایه­سازی اصطلاحنامه و رده­بندی ده‌دهی دیویی در این دو پایگاه است.
روش: این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی- تحلیلی صورت پذیرفته است. اطلاعات مورد نیاز آن با مشاهده مستقیم منابع پایگاه مقالات نما و نمایه گردآوری شده است. جامعه آماری، مقالات مشترک در دو پایگاه مقالات فارسی نما و نمایه در دو حوزه موضوعی کتابداری و اطلاع‌رسانی و تاریخ
(۶۱۰ مقاله) است که ۲۴۰ مقاله به روش نمونه­گیری نسبی و تصادفی انتخاب گردید.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می­دهد که میزان جامعیت (در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی و تاریخ) در پایگاه نما ۵۶ درصد و در پایگاه نمایه۴۰ درصد و میزان مانعیت (در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی و تاریخ) در پایگاه نما ۵۸ درصد و در پایگاه نمایه ۳۵ درصد، و نیز مدت‌زمان جست‌وجو در پایگاه نما ۱ دقیقه و ۱۳ ثانیه و در پایگاه نمایه ۲ دقیقه و۱۳ ثانیه است. استفاده از آزمون آماری تی برای نمونه­های مستقل در این پژوهش بیانگر این‌است‌که از نظر جامعیت، مانعیت و مدت‌زمان جست‌وجو اختلاف معنی‌داری بین پایگاه نما و پایگاه نمایه وجود دارد؛ اما همبستگی در این معیارها در دو پایگاه مستقیم و معنی‌دار است. نتایج به‌دست آمده از پژوهش نشان می­دهد که پایگاه نما از نظر میزان جامعیت و مانعیت و مدت­زمان جست‌وجو در وضعیت مطلوب­تری نسبت به پایگاه نمایه قرار دارد و می­توان گفت استفاده از اصطلاحنامه در نمایه­سازی پایگاه نما بر نتایج بازیابی از آن پایگاه تأثیر مثبت و موثر گذاشته است.
اصالت/ارزش: براساس نتایج پژوهش جست‌وجوگران اطلاعات می‌توانند در انتخاب پایگاه متناسب با نیاز خود بهتر تصمیم‌گیری کنند و نیز طراحان پایگاه­ها دریابند که برای تولید پایگاه از کدام
زبان­کنترل­شده در سازمان­دهی منابع استفاده کنند.
 

---

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی همبستگی سنجه­های مرکزیت (درجه­ای، نزدیکی، بینابینی، و بردار ویژه) با سنجۀ اشتراک در مأخذ است که بهعنوان یکی از سنجه­های استنادمحور برای برآورد میزان شباهت مدارک با یکدیگر در نظامهای بازیابی اطلاعات رابطه­ای شناخته شده است.
روش: این پژوهش مطالعهای مقدماتی است که با رویکرد کمی و با روش تحلیل استنادی انجام شده است. جامعۀ این پژوهش را ۴۰ مقالۀ منتشر شده در سال ۲۰۱۱ و نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس مربوط به چهار رشتۀ علوم پایه/ فنی- مهندسی (شامل فیزیک، شیمی، زیست شناسی و کامپیوتر) و چهار رشتۀ علوم انسانی/ اجتماعی (شامل اقتصاد، علوم تربیتی، روانشناسی و جامعه­شناسی) بهعلاوۀ ۴۰۰۰ پیوند استنادی (۱۰۰ پیوند استنادی برای هر مقاله) که سایر مقاله­ها با آنها برقرار کرده­اند، تشکیل می­دهند. داده­های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای Bib excel و UCINET گردآوری و تجزیه و تحلیل شدند.
 یافته­ ها: یافته­های پژوهش نشان داد که بین سنجۀ شباهت استنادی اشتراک در مأخذ و سنجه ­های مرکزیت (درجه­ای، بردار ویژه، نزدیکی و بینابینی) همبستگی مثبت در سطح آلفای ۰۱/۰ وجود دارد. بنابراین، سنجه­های مرکزیت ویژگیهای لازم را برای اینکه مطالعات جامع­تر و دقیق­تری از حیث قابلیت بهکارگیری بهعنوان سنجه­های شباهت استناد محور روی آنها انجام شود، برخوردار هستند.
اصالت/ارزش: نتایج این پژوهش سنجه­های استنادی جدیدی را پیشنهاد می­دهد که می­توانند به عنوان سنجه‌های مستقل و یا مکمل سنجه­های پیشین، در الگوریتمهای بازیابی موتورهای جستوجو و پایگاههای اطلاعاتی به ویژه پایگاههای اطلاعاتی استنادی، برای سنجش دقیقتر شباهت مدارک با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند.
 

---

هدف: هدف از نگارش این مقاله بررسی روش‏های مختلف نمایه‏سازی تصاویر است. از ‌آن ‏جایی‌ که یک تصویر ارزشی برابر هزار واژه دارد، مقالۀ حاضر پیرامون اهمیت تصویر و نمایه‏سازی آن بحث می‌کند.
روش: در این مقاله با بررسی و مرور متون حوزۀ نمایه‏سازی تصاویر بر اساس روش اسنادی (کتابخانه‏ای) و به شیوۀ پژوهش توصیفی، رویکردهای مختلف در نمایه‏سازی تصاویر مورد مداقه قرار گرفته است.
یافته‌ها: در مقایسه با نمایه‏سازی متون، نمایه‏سازی تصاویر دارای پیچیدگی‌های بیشتری است. تصاویر دارای ویژگی‏های مختلف و سطوح معنایی بیشتری هستند و این خود باعث تفاوت در روش‌های نمایه‌سازی و بازیابی تصاویر می‌گردد.
اصالت/ارزش: این مقاله شیوه‏های مختلف نمایه‏سازی (نمایه‏سازی مفهوم- محور، نمایه‏سازی محتوا- محور و نمایه‏سازی مشارکتی یا فاکسونومی) تصاویر را مورد بررسی قرار می‏دهد. در این مقاله همچنین ویژگی‏ها و محدودیت‏های نمایه‏ سازی مفهوم- محور که مبتنی بر متن است و تشخیصی انتزاعی و شفاهی از مفاهیم سطح بالا (واژگان) در یک تصویر دارد، و نمایه‏سازی محتوا- محور که مبتنی بر پیکسل است و از الگوریتم‏های رایانه‏ای برای تشریح ویژگی‏های سطح پایین (رنگ، بافت، شکل ...) استفاده می‌کند بررسی شده است.
 

---

هدف: هدف این پژوهش، مطالعۀ تأثیر و کاربردهای دیداری کردن (مصورسازی) اطلاعات در ارتباط با بازیابی آن است تا به این وسیله بتوان به بهینه‌ساختن فرایند بازیابی اطلاعات یاری رساند. در این پژوهش نقش دیداری کردن در کاربرد راهبردهای جست‌وجو مورد بررسی قرار گرفته و تأثیر آن در ارائه مناسب نتایج کاوش مشخص شده است.
روش: روش انجام این پژوهش مطالعۀ کتابخانهای (سندی) است.
یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که داده‌کاوی دیداری می‌تواند داده‌های نامتجانس را به خوبی تعیین کرده و بدون نیاز به الگوریتم‌های پیچیده، به بازیابی اطلاعات سودمند منجر شود. همچنین دیداری کردن با تعاملی که با راهبردهای متعدد جست‌وجو برقرار می‌سازد می‌تواند باعث دسترسی مناسب‌تر به اطلاعات شود. از سوی دیگر، مشخص شد که روش‌های دیداری کردن با تکیه بر رابط ‌کاربر مناسب به بازیابی بهینۀ اطلاعات منجر می‌شود. علاوه بر آن، دیداری کردن تا حد قابل ملاحظه‌‌ای می‌تواند مشکلات مربوط به جامعیت و مانعیت بازیابی را کاهش دهد. دیداری کردن در تعامل با عوامل انسانی دارای مشکلاتی است که عوامل مهم آن عبارتند از: دانش جست‌وجوکننده، نحوۀ ارتباط میان جست‌وجوکننده و فراهم‌آورندۀ اطلاعات، و تشویش کاوشگر در هنگام جست‌وجو.
اصالت/ارزش: مصورسازی اطلاعات در متون علوم رایانه مورد بحث قرار گرفته است، ولی تعداد اندکی از پژوهش‌ها به تبیین انتظارات مورد نظر کتابداران پرداخته است. مقاله حاضر با مرور مباحث مربوط، سعی دارد مطالعات این حوزه را توسعه دهد.
 

---

هدف: هدف از نگارش این مقاله ارزیابی تأثیر شیوۀ نمایه‏سازی مفهوم-محور بر بهینه‏سازی بازیابی تصاویر با استفاده از موتور جست‎جوی گوگل است و روی ویژگی­های مورد توجه موتور جست‎وجوی گوگل در بازیابی تصاویر بحث می‌کند.
روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی می­باشد و روش آن، پژوهش مبتنی بر فن‎آوری و نیمه­تجربی است.
یافته‌ها: نمونۀ پژوهش این پژوهش شامل ۹۰۰ تصویر بود که بر روی سایتی اختصاصی بارنهاده شد. سایت اختصاص‎یافته شامل ۹ صفحه با کدهای مختلف بود؛ به این معنی که برای هر گروه از تصاویر ویژگی‏های خاص مفهومی منظور گردید. از ۹ کد بازیابی (عنصر فراداه­ای توصیف‎کنندۀ تصاویر) در ۴ کد که شامل: «عنوان تصویر»، «متن جایگزین تصویر»، «اطلاعات قالب تصویر» و «تصاویری که هیچ تغییری روی آنها اعمال نشده»، هیچ‏گونه تصویری بازیابی نشد و بنابراین تحلیل روی ۵ کد باقیمانده شامل: «شرح حاشیه تصویر به زبان انگلیسی»، «شرح حاشیۀ تصویر به زبان فارسی»، «اسم فایل»، «اصطلاحات اختصاص‎یافته بر اساس زبان نمایه­سازی آزاد» و «زبان نمایه­سازی مهارشده» صورت گرفت. تعداد تصاویر بازیابی شده در این بخش شامل ۴۱۷ تصویر بود. از بین ۵ کدی که تصاویر آنها بازیابی شد، اختصاص شرح حاشیۀ تصویر بیشترین تأثیر را در بازیابی تصاویر از نظر تعداد داشت، یعنی تصاویر دارای کد فوق بیشتر از سایر کدها توسط گوگل نمایه­سازی شدند. بنابراین در بارنهادن تصاویر به وبگاه­های مختلف توجه به این نکته باعث بازیابی بیشتر تصاویر از طریق موتور جست‎وجوی گوگل می­گردد. آزمون خی‏دو برای تفاوت فراوانی تصاویر بازیابی شده در ۵ کد مذکور معنی­دار بود و نشان داد که در کدهای مختلف به طور معنی­داری تعداد متفاوتی تصویر بازیابی شده‎اند. تخصیص شرح حاشیۀ تصویر به زبان انگلیسی بهترین و تخصیص اسم فایل به تصاویر کمترین تأثیر را در رتبۀ بازیابی تصاویر در نمونۀ پژوهشی داشت. آزمون کروسکال‎والیس برای سنجش تفاوت رتبه‏های گروه‏های پنج‏گانه، معنی­دار بود که یعنی میانگین رتبۀ بازیابی تصاویر در گروه‏های پنج‏گانه متفاوت بوده است.
اصالت/ارزش: شناخت شیوه­ها، ویژگی­ها و محدودیت­های نمایه­سازی تصاویر از طریق موتور جست‎وجوی گوگل می­تواند به کاربران اینترنت و نمایه‎سازان تصاویر در بازیابی و نمایه­سازی تصاویر مورد نظر آنها کمک کند.
 

---

... من بارها گفته و باز می‌گویم که علم اطلاعات و دانش‌شناسی (کتابداری و اطلاع‌رسانی) علم بازیابی اطلاعات و دانش است که ریشه در وجود آدمی دارد و این تعریف برخلاف تعریف مصطلحی است که باواسطه و یا بی‌واسطه، آن را علم کتابخانه می‌دانند. اگر به تاریخچه این علم در غرب بنگرید می‌بینید که پس از گسترش منابع کتابخانه‌ها افراد برجسته این رشته به فکر سازماندهی منابع افتادند و در کنار آن با توجه به گسترش سرسام‌آور اطلاعات در سایه توسعه فن‌آوری، حوزه‌هائی چون کتابداری، سندآمائی (سندپردازی) و دانش یادمانه‌ها (آرشیو) و علم اطلاع‌رسانی پدید آمد (سینق، ۱۳۸۸). از طرف دیگر همه تحصیلکرده‌های این رشته می‌دانند که در سایه این تلقی از کتابداری و اطلاع‌رسانی در کشور ما چه مرارت‌ها که کشیدند تا بتوانند این رشته را همانند سایر رشته‌ها، رشته‌ای علمی معرفی، و برای دانش‌آموختگان آن شأن علمی دست‌وپا کنند. البته در کشورهای دیگر هم کم‌وبیش با فاصله زمانی دورتر این مباحث مطرح بوده است.