دوره 30، شماره 1 - ( 1-1403 )
دوره 30 شماره 1 صفحات 46-28 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Eisazadeh P, Shaghaghi M. A Study on the Social Responsibilities of Iranian Public Libraries. Research on Information Science and Public Libraries 2024; 30 (1) :28-46
URL: http://publij.ir/article-1-2498-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2498-fa.html
عیسی‌زاده پرنیان، شقاقی مهدی. مطالعه‌ای در باب ابعاد مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1403; 30 (1) :28-46
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی (نویسنده مسئول) ، m_shaghaghi@sbu.ac.ir
چکیده: (3450 مشاهده)
هدف: پژوهش حاضر قصد دارد تا مؤلفهها، اَبعاد اصلی و فرعی مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی را بکاود و بررسی کند که این مؤلفهها چقدر در کتابخانه‌های عمومی تحقق یافته است.
روش: پژوهش حاضر به روش ترکیبی و در دو مرحلۀ کیفی و کمی انجام شد. در مرحلۀ کیفی، با مرور متون مقالات پژوهشی انگلیسیزبان، مؤلفههای مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی شناسایی شد. در مرحلۀ کمی، مؤلفههای مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی به پرسشنامه تبدیل شد و اعتباریابی گردید. جامعۀ پژوهش در مرحله کمّی کاربران فعال کتابخانه عمومی حسینیۀ ارشاد و کتابخانۀ عمومی پارک شهر تهران بودند.
یافتهها: یافتهها نشان داد که مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی شامل پنج بُعد اصلی و 11 بُعد فرعی است که عبارتند از ترویج عقلانیت انتقادی (فهم انتقادی، آگاهی تاریخی)، عقلانیت پاسخگویی (بیان مستدل، عدالتخواهی)، عقلانیت گفتگو (سانسورزدایی، گفتگومحوری)، الهام‌بخشی اجتماعی (هنر اجتماعی، ادبیات اجتماعی)، و اجتماع‌سازی (حریمشناسی، جامعهپذیری، آگاهیبخشی). همچنین، یافتهها نشان داد که از نظر کاربران کتابخانۀ حسینۀ ارشاد و کتابخانۀ پارک شهر، ابعاد پنجگانۀ مسئولیت اجتماعی در کتابخانه‌های عمومی تحقق نیافته است و تفاوت معناداری بین نظر این دو گروه از کاربران وجود نداشت. همچنین یافتهها نشان داد که گروه سنی 31 تا 40 سال، تحقق الهام‌بخشی اجتماعی را کمتر از بقیه ارزیابی کردند و نیز گروه درآمدی 10 الی 15 میلیون تومان در ماه، تحقق عقلانیت انتقادی، الهام‌بخشی اجتماعی، اجتماع‌سازی، و کلیت مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی را نسبت به بقیۀ گروههای درآمدی بسیار کمتر ارزیابی کردند. یافتههای حاصل از مدلیابی معادلات ساختاری نشان داد که مسیر عقلانیت انتقادی، الهام‌بخشی اجتماعی، و اجتماع‌سازی تنها مسیر معنادار در مدل است. این بدان معناست که عقلانیت انتقادی، مهمترین عامل اثرگذار بر الهام‌بخشی اجتماعی است و این دو نیز بهطور معناداری بر اجتماع‌سازی اثرگذار هستند. همچنین، عقلانیت گفتگو بیشترین اثرغیرمستقیم را بر اجتماع‌سازی داشت و بنابراین به نظر میرسد که اولویتدارترین مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی، ترویج عقلانیت گفتگو است.
اصالت/ ارزش: پژوهش حاضر تلاش کرده تا مقولات و مصادیق مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی ایران را ارائه نماید. همچنین، در این پژوهش نشان داده شده که تحکیم و ترویج عقلانیت گفتگو در اجتماعات، اولویتدارترین مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی است.
روش: پژوهش حاضر به روش ترکیبی و در دو مرحلۀ کیفی و کمی انجام شد. در مرحلۀ کیفی، با مرور متون مقالات پژوهشی انگلیسیزبان، مؤلفههای مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی شناسایی شد. در مرحلۀ کمی، مؤلفههای مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی به پرسشنامه تبدیل شد و اعتباریابی گردید. جامعۀ پژوهش در مرحله کمّی کاربران فعال کتابخانه عمومی حسینیۀ ارشاد و کتابخانۀ عمومی پارک شهر تهران بودند.
یافتهها: یافتهها نشان داد که مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی شامل پنج بُعد اصلی و 11 بُعد فرعی است که عبارتند از ترویج عقلانیت انتقادی (فهم انتقادی، آگاهی تاریخی)، عقلانیت پاسخگویی (بیان مستدل، عدالتخواهی)، عقلانیت گفتگو (سانسورزدایی، گفتگومحوری)، الهام‌بخشی اجتماعی (هنر اجتماعی، ادبیات اجتماعی)، و اجتماع‌سازی (حریمشناسی، جامعهپذیری، آگاهیبخشی). همچنین، یافتهها نشان داد که از نظر کاربران کتابخانۀ حسینۀ ارشاد و کتابخانۀ پارک شهر، ابعاد پنجگانۀ مسئولیت اجتماعی در کتابخانه‌های عمومی تحقق نیافته است و تفاوت معناداری بین نظر این دو گروه از کاربران وجود نداشت. همچنین یافتهها نشان داد که گروه سنی 31 تا 40 سال، تحقق الهام‌بخشی اجتماعی را کمتر از بقیه ارزیابی کردند و نیز گروه درآمدی 10 الی 15 میلیون تومان در ماه، تحقق عقلانیت انتقادی، الهام‌بخشی اجتماعی، اجتماع‌سازی، و کلیت مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی را نسبت به بقیۀ گروههای درآمدی بسیار کمتر ارزیابی کردند. یافتههای حاصل از مدلیابی معادلات ساختاری نشان داد که مسیر عقلانیت انتقادی، الهام‌بخشی اجتماعی، و اجتماع‌سازی تنها مسیر معنادار در مدل است. این بدان معناست که عقلانیت انتقادی، مهمترین عامل اثرگذار بر الهام‌بخشی اجتماعی است و این دو نیز بهطور معناداری بر اجتماع‌سازی اثرگذار هستند. همچنین، عقلانیت گفتگو بیشترین اثرغیرمستقیم را بر اجتماع‌سازی داشت و بنابراین به نظر میرسد که اولویتدارترین مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی، ترویج عقلانیت گفتگو است.
اصالت/ ارزش: پژوهش حاضر تلاش کرده تا مقولات و مصادیق مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی ایران را ارائه نماید. همچنین، در این پژوهش نشان داده شده که تحکیم و ترویج عقلانیت گفتگو در اجتماعات، اولویتدارترین مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌های عمومی است.
واژه‌های کلیدی: مسئولیت اجتماعی، کتابخانۀ عمومی، عقلانیت گفتگو، عقلانیت انتقادی، عقلانیت پاسخگویی، الهام‌بخشی اجتماعی، اجتماع‌سازی
نوع مطالعه: كيفي |
موضوع مقاله:
مطالعات اجتماعي
دریافت: 1402/5/19 | پذیرش: 1402/8/27 | انتشار: 1403/1/10
دریافت: 1402/5/19 | پذیرش: 1402/8/27 | انتشار: 1403/1/10
فهرست منابع
1. بهمنی چوب بستی، اکبر و سیدین، مهرداد (1397). هوش اجتماعی کتابداران و نقش آن بر ارتقای مسئولیت اجتماعی کتابخانه‌ها: مطالعۀ موردی کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، 24(4)، 612-591.
2. شکاری، محمدرضا؛ خادمی زاده، شهناز؛ نواح، عبدالرضا؛ هاشمی، اسماعیل و کوهی رستمی، منصور (1402). طراحی مدل مفهومی کتابخانه‌های عمومی به مثابه مراکز اجتماعی بر اساس نظریۀ حوزۀ عمومی یورگن هابرماس. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، 28(4)، 446-420.
3. شقاقی، مهدی و وصفی، محمدرضا (1394). جستجوی ریشه های تاریخی اخلاق اطلاعات در علوم کتابداری و اطلاع رسانی. فصلنامۀ کتابداری و اطلاع رسانی، 18(2)، 102-69.
4. فدایی، غلامرضا (1391). کارکردهایی جدید برای کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، 18(1)، 24-7.
5. پارسازاده، احمد و شقاقی، مهدی (1388). کتابخانه های عمومی و ساخت واقعیت اجتماعی. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، 15(4)، 60-29.
Audunson R. (2005). The public library as a meeting place in a multicultural and digital context: The necessity of low-intensive meeting-places. Journal of Documentation, 61(3): 429-441. [DOI:10.1108/00220410510598562]
6. Audunson R. and Evjen, S. (2017). The public library: an arena for an enlightened and rational public sphere? The case of Norway. Information Research, 22(1), Retrieved August 6, 2023, from: http://InformationR.net/ir/22-1/colis/colis1641.html.
7. Audunson R. et al. (2019). Public libraries as public sphere institutions: A comparative study of perceptions of the public library's role in six European countries. Journal of Documentation, 75(6): 1396-1415. [DOI:10.1108/JD-02-2019-0015]
8. Buschman J. E. (2010). The social as fundamental and a source of the critical: Jürgen Habermas. In: Gloria J. Leckie, Lisa M. Given, and John E. Buschman (Eds.), Critical Theory in Library and Information Science, Santa Barbara, California: Libraries Unlimited, pp. 161-172. [DOI:10.5040/9798400634420.ch-013]
9. Buschman J. E. (2020). Education, the public sphere and neoliberalism: Libraries' contexts. The Library Quarterly, 90(2): 154-161. [DOI:10.1086/707671]
10. Carlsson H., Hanell F. and Engström, L. (2023). Revisiting the notion of the public library as a meeting place: Challenges to the mission of promoting democracy in times of political turmoil. Journal of Documentation, 79(70): 178-195. [DOI:10.1108/JD-03-2023-0061]
11. Christensen H. D. (2010). Roland Barthes: On semiology and taxonomy. In: Gloria J. Leckie, Lisa M. Given and John E. Buschman (Eds.), Critical Theory in Library and Information Science, Santa Barbara, California: Libraries Unlimited, pp. 15-28. [DOI:10.5040/9798400634420.ch-002]
12. Grigor T. (2004). Recultivating "good taste": The early Pahlavi Modernists and their society for national heritage. Iranian Studies, 37(1): 17-45. [DOI:10.1080/0021086042000232929]
13. Helling J. (2012). Public Libraries and Their National Policies. International Case Studies. First edition. Oxford: Chandos Publishing. [DOI:10.1533/9781780633107]
14. Jochumsen H., Hvenegaard Rasmussen C. and Skot-Hansen D. (2012). The four spaces - a new model for the public library. New Library World, 113(11/12): 586-597. [DOI:10.1108/03074801211282948]
15. Johnston J. et al. (2021). Public librarians' perception of their professional role and the library's role in supporting the public sphere: A multi-country comparison. Journal of Documentation, 78 (5): 1109-1130. [DOI:10.1108/JD-09-2021-0178]
16. Kohlberg L. (1964). Development of moral character and moral ideology. In: Review of Child Development Research, ed. M.L. Hoffman and L.W. Hoffman, Vol. I, S. 381-431. New York: Russel Sage Foundation.
17. Koizumi K. and Widdersheim M. M. (2016). Surpassing the business model: A public sphere approach to public library management. Library Review, 65(6/7): 404-419. [DOI:10.1108/LR-11-2015-0111]
18. Larsen H. (2020). Theorizing public libraries as public spheres in library and information science. In: Sustainable Digital Communities: 15th International Conference, iConference 2020, Boras, Sweden, March 23-26, 2020, Proceedings 15 (pp. 564-570). Springer International Publishing. [DOI:10.1007/978-3-030-43687-2_46]
19. Larsen H. (2020). The public sphere and Habermas: reflections on the current state of theory in public library research. Journal of Documentation, 77 (1): 251-258. [DOI:10.1108/JD-05-2020-0075]
20. Newman J. (2007). Re-mapping the public: public libraries and the public sphere. Cultural studies, 21(6): 887-909. [DOI:10.1080/09502380701470916]
21. Pourhadi I. V. (1968). Iran's public and private libraries. The Quarterly Journal of the Library of Congress, 25(3): 218-229.
22. Raber D. (2007). ACONDA and ANACONDA: Social change, social responsibility and librarianship. Library Trends, 55(3): 675-697. [DOI:10.1353/lib.2007.0020]
23. Racelis A. (2018). Library services for the poor: Theoretical framework for library social responsibility. Pedagogical Research, 3 (2), 06. [DOI:10.20897/pr/90831]
24. Samek T. (2022). Contemporary critical library and information studies: Ethos and ethics. In: Abdi, A.A., Misiaszek, G.W. (eds). The Palgrave Handbook on Critical Theories of Education. Palgrave Macmillan, Cham. [DOI:10.1007/978-3-030-86343-2_19]
25. Scott R. (2011). The role of public libraries in community building. Public Library Quarterly, 30(3): 191-227. [DOI:10.1080/01616846.2011.599283]
26. Soltani-Nejad N., Jahanshahi M., Saberi M. K., Ansari N. and Zarei-Maram N. (2021). The relationship between social responsibility and public libraries' accountability: The mediating role of professional ethics and conscientiousness. Journal of Librarianship and Information Science, 54 (2): 306-324. [DOI:10.1177/09610006211014260]
27. Stevenson S. (2010). Michel Aglietta and regulation theory. In: Gloria J. Leckie, Lisa M. Given, and John E. Buschman (Eds.), Critical Theory in Library and Information Science, Santa Barbara, California: Libraries Unlimited, pp. 1-14. [DOI:10.5040/9798400634420.ch-001]
28. Umapathy K. S. (1978). Libraries and librarianship in Iran. International Library Review, 10(2), 119-135. [DOI:10.1016/0020-7837(78)90046-8]
29. Vakkari P., Aabø S., Audunson R., Huysmans F. and Oomes M. (2014). Perceived outcomes of public libraries in Finland, Norway and the Netherlands. Journal of Documentation, 70(5): 927-944. [DOI:10.1108/JD-06-2013-0072]
30. Widdersheim M. M. (2015). Governance, legitimation, commons: A public sphere framework and research agenda for the public library sector. LIBRI, 65(4): 237-245. [DOI:10.1515/libri-2015-0043]
31. Widdersheim M. M. and Koizumi, M. (2015). Conceptual modelling of the public sphere in public libraries. In: iConference 2015 Proceedings. Retrieved August 6, 2023, from: https://www.ideals.illinois.edu/items/73882/bitstreams/195264/data.pdf
32. Widdersheim M. M. (2017). Late, lost, or renewed? A search for the public sphere in public libraries. Information Research, 22(1), CoLIS paper 1644. Retrieved August 6, 2023, from: http://InformationR.net/ir/22-1/colis/colis1644.html
33. Wood E. (2021). Libraries full circle: The cross section of community, the public sphere, and third place. Public Library Quarterly, 40(2): 144-166. [DOI:10.1080/01616846.2020.1737491]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
