دوره 27، شماره 1 - ( 3-1400 )
دوره 27 شماره 1 صفحات 101-71 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه تهران ، noruzi@ut.ac.ir
چکیده: (2165 مشاهده)
هدف: افزایش میزان استفاده از منابع اطلاعاتی کتابخانه‌ها و ارائۀ خدمات اطلاعاتی کاربرمحور بدون درک چگونگی انتخاب و جست‌وجوی منابع اطلاعاتی توسط کاربران غیرممکن است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌ها و ابعاد رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانههای عمومی است.
روش: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و به‌روشِ فراترکیب با استفاده از روش هفت‌مرحله‌‌ای سندلوسکی و باروسو انجام شد. جامعۀ آماری متشکل از مقالات و پایان‌‌نامه‌‌های منتشرشده در هفت پایگاه اطلاعاتی فارسی و هشت پایگاه اطلاعاتی بینالمللی بین سال‌های 2000 تا 2020 میلادی و 1379 تا 1399 شمسی بود. از مجموع 7560 منبع شناسایی‌شده، بر اساس برنامۀ مهارت‌های حیاتی ارزیابی، 35 منبع تأیید شد. اطلاعات از منابع استخراج و کدگذاری شدند و پایایی کدگذاری نیز با استفاده از ضریب کاپا سنجش و تأیید شد.
یافتهها: در مجموع، 176 کد در 26 مفهوم و 5 مقوله شامل عوامل مرتبط با کاربر، عوامل مرتبط با کتاب، عوامل مرتبط با کتابخانه، موانع و محدودیت‌‌ها، و توصیه‌ها و تولیدات نمایشی از آثار دسته‌بندی شدند.
اصالت/ارزش: رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانههای عمومی گویای پیچیدگی و تأثیرپذیری این رفتار از عوامل گسترده و متعددی شامل تفاوت‌های فردی، ویژگی‌های ظاهری و محتوایی کتاب و عوامل محیطی است. مؤلفه‌های شناسایی‌شده در رفتار مذکور می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای پیمایش گستردۀ رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران در محیط‌های فیزیکی و مجازی مورد استفاده قرار گرفته و راهنمای مجموعه‌سازی، فضاسازی و طراحی خدمات در کتابخانه‌ها و تدوین منابع و طراحی ظاهری و ساختاری کتاب توسط نویسندگان و ناشران شود.
روش: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و به‌روشِ فراترکیب با استفاده از روش هفت‌مرحله‌‌ای سندلوسکی و باروسو انجام شد. جامعۀ آماری متشکل از مقالات و پایان‌‌نامه‌‌های منتشرشده در هفت پایگاه اطلاعاتی فارسی و هشت پایگاه اطلاعاتی بینالمللی بین سال‌های 2000 تا 2020 میلادی و 1379 تا 1399 شمسی بود. از مجموع 7560 منبع شناسایی‌شده، بر اساس برنامۀ مهارت‌های حیاتی ارزیابی، 35 منبع تأیید شد. اطلاعات از منابع استخراج و کدگذاری شدند و پایایی کدگذاری نیز با استفاده از ضریب کاپا سنجش و تأیید شد.
یافتهها: در مجموع، 176 کد در 26 مفهوم و 5 مقوله شامل عوامل مرتبط با کاربر، عوامل مرتبط با کتاب، عوامل مرتبط با کتابخانه، موانع و محدودیت‌‌ها، و توصیه‌ها و تولیدات نمایشی از آثار دسته‌بندی شدند.
اصالت/ارزش: رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانههای عمومی گویای پیچیدگی و تأثیرپذیری این رفتار از عوامل گسترده و متعددی شامل تفاوت‌های فردی، ویژگی‌های ظاهری و محتوایی کتاب و عوامل محیطی است. مؤلفه‌های شناسایی‌شده در رفتار مذکور می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای پیمایش گستردۀ رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران در محیط‌های فیزیکی و مجازی مورد استفاده قرار گرفته و راهنمای مجموعه‌سازی، فضاسازی و طراحی خدمات در کتابخانه‌ها و تدوین منابع و طراحی ظاهری و ساختاری کتاب توسط نویسندگان و ناشران شود.
نوع مطالعه: كيفي |
موضوع مقاله:
مطالعات كيفي
دریافت: 1399/12/9 | پذیرش: 1400/2/14 | انتشار: 1400/3/10
دریافت: 1399/12/9 | پذیرش: 1400/2/14 | انتشار: 1400/3/10
فهرست منابع
1. بلغاری، ساقی (1394). ارزشیابی محتوای کتاب مدارهای الکتریکی رشتۀ الکترونیک شاخۀ فنی‌وحرفه‌ای بر اساس ویژگی‌های تعیین و سازماندهی محتوا از نظرِ هنرآموزان شهر تهران [پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج).
2. پورعبادی، رضا، میرحسینی، زهره؛ و نشاط، نرگس (1394). پراکندگی موضوعی و میزان استفاده از کتاب‌ها در کتابخانۀ عمومی کتابخانۀ ملی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 26(1)، 100-85.
3. حیاتی، زهیر؛ و حمیدی، علی (1385). معیارهای انتخاب و ارزیابی نشریات الکترونیک در کتابخانههای دانشگاه‌های دولتی و مؤسسات پژوهشی ایران. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 17(4)، 159-172.
4. خواجه، طیبه؛ و بلاغی، رؤیا (1397، 25 تیر). بررسی رفتار اطلاع‌یابی سلامت کاربران کتابخانههای عمومی شهر بندرعباس [ارائۀ مقاله]. اولین همایش فناوری اطلاعات و ارتقای سلامت، انجمن فناوری اطلاعات و ارتقا سلامت، تهران، ایران.
5. رحمانی، سمانه، عباسی، زهره؛ و صنعت‌جو، اعظم (1395). واکاوی مؤلفه‌های اساسی خط‌مشی مجموعه‌سازی و مدیریت مجموعۀ مرکز اطلاع‌رسانی و کتابخانۀ مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد. پژوهشنامۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی، 6(1)، 321-340.
6. زارع، امین؛ گودینی، یاسر؛ و ریاحی، عارف (1394). مطالعۀ عوامل مؤثر بر استفاده از کتابخانههای عمومی (مطالعۀ موردی کاربران کتابخانههای عمومی کرمانشاه). نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 4(3-4)، 51-62.
7. سپهر، فرشته (1378). وضعیت انتخاب و سفارش نشریات ادواری لاتین در کتابخانههای مرکزی دانشگاه‌های کشور. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 0(30-31)، 59-85.
8. شکوهیان، محبوبه؛ عاصمی، عاصفه؛ و شعبانی، احمد (1397). بررسی نیازهای اطلاعاتی نوجوانان کتابخانههای عمومی شهر اصفهان. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 10(3)، 65-86.
9. مؤتمنی، علیرضا؛ همتی، امین؛ و مرادی، هادی (1391). شناسایی و اولویت‌بندی موانع جوانان در استفاده از خدمات کتابخانههای عمومی: مطالعۀ موردی شهرستان سمنان. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانههای عمومی، 18(4)، 363-383.
10. نعمت‌الهی، لیلا (1391). بررسی نگرش کتابداران کتابخانههای عمومی استان فارس نسبت به‌روشِ مجموعه‌سازی متمرکز در این کتابخانه‌ها [پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه شیراز.
11. هاشمی، راحله (1389). انتخاب و ارزشیابی کتب انگلیسی در محیط‌های غیرانگلیسی‌زبان [پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه تبریز.
12. یاری، شیوا (1394، 20 آبان). استفاده از اینترنت و رسانه‌های اجتماعی در بین اعضای کتابخانههای عمومی شهر کرمانشاه و تأثیر آن بر عادات خواندن آنان [ارائۀ مقاله]. هشتمین همایش ملی ادکا با عنوان «رسانه‌های اجتماعی در مراکز اطلاع‌رسانی»، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
13. یاری، شیوا (1396). رؤیت‌پذیری کتابخانههای عمومی شهر کرمانشاه. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانههای عمومی، 23(2)، 198-173.
14. یاری، شیوا؛ و اجاقی، رضوان (1394، 5-6 اسفند). کنکاشی در عوامل جذب و توسعۀ مخاطب در کتابخانههای عمومی از دیدگاه کاربران کرمانشاهی [ارائۀ مقاله]. همایش ملی «کتابخانههای عمومی: عوامل و موانع جذب و توسعۀ مخاطب» ، اهواز، ایران.
15. Abel, E., Keane, J., Paton, N. W., Fernandes, A. A., Koehler, M., Konstantinou, N., ... & Embury, S. M. (2018). User driven multi-criteria source selection. Information Sciences, 430, 179-199.
16. Albanese, A. (2020, April 3). Are public libraries in decline? Publishers Weekly. https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industry-news/libraries/article/82925-are-public-libraries-in-decline.html
17. Chartered Institute of Public Finance and Accountancy (2014). CIPFA Library Survey Shows Continuing Decline in Buildings, Books and Borrowers as Cuts Continue to Bite. http://www.cipfa.org/ About-CIPFA/Press-Office/latest-press-releases/CIPFAlibrary-survey
18. Chinchpure, S., Tr, A., Raju, A., Kr, A., Ar, A., & Barate, A. T. (2018). Utilization of the Library and Internet as a Source of Scientific Information by the Nursing Students. Biomedical Journal of Scientific & Technical Research, 2(4), 2774-2784.
19. Coates, T. (2019). On the closure of English public libraries. Public Library Quarterly, 38(1), 3–18.
20. Dawkins, B. K. (2017). Need help choosing good books for students? A book selection study, book selection checklist, and a discussion of how educators can select books that engage young readers of color and possibly improve reading achievement. Journal of Education & Social Policy, 4(2), 1-10.
21. Erwin, E. J., Brotherson, M. J., & Summers, J. A. (2011). Understanding qualitative metasynthesis: Issues and opportunities in early childhood intervention research. Journal of Early Intervention, 33(3), 186-200.
22. Hernon, P., Altman, E., & Dugan, R. E. (2015). Assessing service quality: Satisfying the expectations of library customers. ALA Editions.
23. Jacoby, J. W., & Edlefsen, K. (2020). “I Love Paw Patrol!”: Book Selection and the Allure of Popular Media Characters Among Preschoolers. Journal of Research in Childhood Education, 34(2), 208-222.
24. List, A., Grossnickle, E. M., & Alexander, P. A. (2016). Undergraduate students’ justifications for source selection in a digital academic context. Journal of Educational Computing Research, 54(1), 22-61.
25. Maynard, S., Mackay, S., & Smyth, F. (2008). A survey of young people's reading in England: Borrowing and choosing books. Journal of Librarianship and Information Science, 40(4), 239-253.
26. Mohr, K. A. (2006). Children's choices for recreational reading: A three-part investigation of selection preferences, rationales, and processes. Journal of Literacy Research, 38(1), 81-104.
27. Ooi, K., & Liew, C. L. (2011). Selecting fiction as part of everyday life information seeking. Journal of Documentation, 67(5), 748-772.
28. Randall, R. (2013). How Young Adult Readers select fiction in public libraries: a study of the factors which influence information-seeking in context [Master’s thesis, Victoria University of Wellington]. ResearchArchive.
29. http://researcharchive.vuw.ac.nz/bitstream/handle/10063/2659/thesis.pdf?sequence=2
30. Reuter, K. (2007). Assessing aesthetic relevance: Children's book selection in a digital library. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 58(12), 1745-1763.
31. Reutzel, D. R., & Gali, K. (1998). The art of children's book selection: A labyrinth unexplored. Reading Psychology: An International Quarterly, 19(1), 3-50.
32. Ross, C. S. (2000). Making Choices: What Readers Say About Choosing Books to Read for Pleasure. The Acquisitions Librarian, 13(25), 5-21.
33. Ross, C. S., McKechnie, L., & Rothbauer, P. M. (2006). Reading matters: What the research reveals about reading, libraries, and community. Libraries Unlimited.
34. Sandelowski, M., & Barroso, J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. New York: NY: Springer.
35. Stenseth, T., & Strømsø, H. I. (2019). To read or not to read: A qualitative study of students’ justifications for document selection in task-oriented reading. Scandinavian Journal of Educational Research, 63(5), 771-788.
36. Tao, D. (2008). Using theory of reasoned action (TRA) in understanding selection and use of information resources: an information resource selection and use model [Doctoral Dissertation, University of Missouri]. MOspace.
37. https://mospace.umsystem.edu/xmlui/bitstream/handle/10355/6736/research.pdf?sequence=3&isAllowed=y
38. Taylor, J. B., Hora, A., & Krueger, K. S. (2019). Self-selecting books in a children’s fiction collection arranged by genre. Journal of Librarianship and Information Science, 51(3), 852-865.
39. Verma, J., & Sonkar, S. K. (2013). Impact of E-Resources and Web Technology on Reading Habits. In Challenges of Academic Library Management in Developing Countries (pp. 68-74). IGI Global.
40. Wu, C. Y., & Lin, C. S. (2016). The pleasures of reading mystery fiction and mystery readers’ book selection behavior. Journal of Educational Media and Library Sciences, (53), 361-388.
41. Xie, I., & Joo, S. (2009). Selection of information sources: Accessibility of and familiarity with sources, and types of tasks. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology, 46(1), 1-18.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |