دوره 25، شماره 2 - ( 6-1398 )                   دوره 25 شماره 2 صفحات 256-233 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Fasihi H. Analyzing the Public Libraries' Accessibility in the Municipality of District 20 of Tehran. Research on Information Science and Public Libraries 2019; 25 (2) :233-256
URL: http://publij.ir/article-1-1907-fa.html
فصیحی حبیب‌اله. تحلیل دسترس‌پذیری کتابخانه‌های عمومی در منطقه 20 شهرداری تهران. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1398; 25 (2) :233-256

URL: http://publij.ir/article-1-1907-fa.html


دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی ، fasihi@khu.ac.ir
چکیده:   (2938 مشاهده)
هدف: در این تحقیق، وضعیت برخورداری منطقۀ 20 تهران از کتابخانه­‌های عمومی و کیفیت دسترسی شهروندان آن به این مراکز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
روش: روش تحقیق توصیفی-پیمایشی از نوع کاربردی است. بخشی از داده­‌های تحقیق از اسناد و از اطلاعات دریافت‌شده از کتابخانه‌های عمومی به دست آمده و بخشی نیز از پیمایش حاصل شده­اند. تحلیل‌های کمی با استفاده از شاخص­‌های «نسبت پوشش» و «سرانۀ کتابخانه» صورت گرفته و ابزارهای­ Buffering و Euclidean Distance در سیستم اطلاعات جغرافیایی نیز برای ترسیم حوزه‌­های پوشش کتابخانه‌­ها و تحلیل دسترسی‌ها به کار گرفته شده‌­اند.
یافته­‌ها: در محدودۀ مطالعاتی از هر هکتار زمین شهری تنها به‌طور میانگین حدود 31/4 متر مربع به کاربری کتابخانه عمومی اختصاص یافته و سرانۀ فضای کتابخانه عمومی نیز 027/0 متر مربع است که تقریباً نصف استانداردهای شهری است. 1/86 درصد از مراجعه­‌کنندگان وضعیت دسترسی به کتابخانه­‌ها­ و 9/74 درصد ظرفیت آن‌ها را «بسیار خوب» و «خوب» ارزیابی کرده‌اند. حدود 18 درصد از مساحت منطقه که 32/18 درصد جمعیت در آن به سر می­برند، به کتابخانه­‌های عمومی دسترسی ندارد. درحالی­که در نیمی از مساحت منطقه که کمی بیش از نصف جمعیت به سر می­برند، حوزۀ پوشش خدماتی دو یا سه کتابخانه هم‌پوشانی داشته است. 20 درصد از جمعیت در فراتر از فاصلۀ 1000متری از نزدیک­ترین کتابخانۀ عمومی قرار داشته و از دسترسی مناسبی بهره­مند نبوده­اند.
اصالت/ ارزش: این تحقیق، عدم توازن در پوشش خدمات کتابخانه­‌ای در منطقۀ 20 تهران را آشکار ساخته و نشان داد که ایجاد توازن مستلزم توسعه کمی و کیفی کتابخانه‌­های با درجات 2 و بیشتر و احداث کتابخانه‌­های جدید با رعایت دقیق ملاحظات مکان­‌یابی به‌کمک ابزار GIS است. ازاین‌رو، ارزش و اهمیت این تحقیق در این است که نتایج آن می­‌تواند به‌­عنوان رهنمودی در ایجاد توازن و توسعۀ خدمات کتابخانه­‌ای فراروی برنامه‌­ریزان شهری قرار گیرد.

 
متن کامل [PDF 1265 kb]   (1474 دریافت)    
نوع مطالعه: كمّي | موضوع مقاله: استانداردهاي كتابخانه‌اي
دریافت: 1396/9/15 | پذیرش: 1398/3/23 | انتشار: 1398/7/24

فهرست منابع
1. اسمعیل‌پور، نجما؛ دستا، فرزانه و ایرجی، سمانه (1392). تحلیل توزیع فضایی کتابخانه‌های عمومی شهر یزد. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 19(2)، 1-24.
2. غفوری، محبوبه (1393). نقش کتابخانه‌ها در توسعه فرهنگی کشور. ره‌آورد کتابخانه. شماره پنجم. مرداد و شهریور، 9-11، بازیابی شده در تاریخ 24/8/1396 از http://library.iranology.ir/Magazin/Gozaresh5.pdf.
3. باباغیبی، نجمه (1388). نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه سواد اطلاعاتی شهروندان. بازیابی‌شده در تاریخ 16/8/1396 از http://yon.ir/cj8jg.
4. جیل، فیلیپ (1386). خدمات کتابخانه‌های عمومی: رهنمودهای ایفلا/یونسکو برای توسعه (علی شکویی، مترجم). تهران : نشرچاپار.
5. رهنما، محمدرحیم و آقاجانی، حسین (1388). تحلیل توزیع فضایی کتابخانه‌های عمومی در شهر مشهد. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 12(2)، 28-2.
6. شیعه، اسماعیل (1369). مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت، چاپ اول.
7. شهرداری منطقه 20 تهران (1396). اطلاعات جغرافیایی و آماری از منطقه و نواحی شهرداری. بازیابیشده در تاریخ 12/3/1398 از http://region20.tehran.ir/
8. صدرا، فاطمه و پاشاپور، حجت (1395). تحلیل فضایی-مکانی مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی در مکان‌گزینی کتابخانه عمومی (مورد مطالعه: منطقه چهار کلانشهر تبریز). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 13(1)، 108-93.
9. فرج‌زاده اصل، منوچهر و مرضیه، معصومی (1385). تحلیل فضایی کتابخانه‌های عمومی منطقه 12 با استفاده از GIS. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 10(1)، 211-190.
10. فصیحی، حبیب‌اله (1393). نابرابری‌های فضایی دسترسی به کتابخانه‌های عمومی در کشور. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی ، 20(2)، 228-211.
11. محمودزاده، حسن و نوری، الهه (1396). بررسی توزیع فضایی کتابخانه‌های عمومی شهر ارومیه با استفاده از الگوریتم‌های فازی و GIS با تاکید بر عدالت اجتماعی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی ، 23(4)، 465- 441.
12. مرکز آمار ایران (1395). نتایج نهایی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 شهر تهران. تهران: انتشارات مرکز آمار ایران.
13. معاونت پژوهشی دانشگاه تهران (1397). گزارش طرح آمایش سرزمینی کتابخانه‌های عمومی کشور؛ دستورالعمل تعیین محدوده‌های خدمت. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور.
14. مطیعی، محسن (1392). بررسی توزیع امکانات و منابع کتابخانه‌ای با بهره‌گیری از شاخص اقتصادی ضریب جینی (مورد کاوی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی). تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 19(4)، 492-477.
15. میرکی، صفورا؛ فامیل روحانی، علی‌اکبر و چشمه سهرابی، مظفر (1391). بررسی تطبیقی وضعیت کتابخانه‌های عمومی شهرستان‌های استان کردستان در مقایسه با استانداردهای ایفلا. دانش‌شناسی، 5(2) ،84-71.
16. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1383). آیین‌نامه اجرایی قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی کشور. بازیابی‌شده در تاریخ 26/8/1396 از http://rc.majlis.ir/fa/law/show/124646.
17. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور(1390). مجموعه دستورالعمل‌های اداره کتابخانه‌های عمومی. تهران: مؤسسه انتشارات کتاب نشر.
18. Aberndtson, M. (2013). Public libraries and place making. IFLA WLIC. Retrieved September 18, 2017 from http://library.ifla.org/224/1/081-berndtson-en.pdf.
19. Apparicio, Ph., Abdelmajid, M., Riva, M., & Shearmur, Richard (2008). Comparing Alternative Approaches to Measuring the Geographical Accessibility of Urban Health Services: Distance Types and Aggregation-Error Issues. International Journal of Health Geography, 7(1), 171-184. [DOI:10.1186/1476-072X-7-7] [PMID] []
20. Aytac, H., & Dokmeci, V. (2007). Spatial analysis of library system and proposal for new Libraries in Istanbul. European Planning Studies, 15, 8, 1127-1137. DOI: 10.1080/09654310701448253. [DOI:10.1080/09654310701448253]
21. Deutsche, R. (2012). The question of public space. Retrieved December 9, 2018 from http://iwalewapublicspace.files.wordpress.com/2012/02/rosalyn-deutsche-_-the-question-of-_public-space_.pdf
22. Frank S. L. (2017). Public Library Accessibility. Retrieved November 15, 2017 from http://franksli.com/gis.
23. Gregory, D. (1986). Accessibility. In R.J. Johnston, D. Gregory, & D. R. Stoddart (Eds.), The Dictionary of Human Geography (2nd ed.). Oxford, England: Blackwell.
24. Krashen, S. (2004). The power of reading. Portsmouth, NH, & Westport, CT: Heinemann and Libraries Unlimited.
25. Krolak, L. (2005). The Role of Libraries in the Creation of Literate Environments. UNESCO.
26. Lance, K. (2004). The impact of school library media centers on academic achievement. In C. Kuhlthau (Ed.), School Library Media Annual (pp. 188-197). Westport, CT: Libraries Unlimited.
27. McQuillan, J. (1998). The literacy crisis: False claims and real solutions. Portsmouth, NH: Heinemann.
28. Nicholas, S. (2001). Measuring the Accessibility and Equity of Public Parks: A Case Study Using GIS. Managing Leisure, (6) 4, 201-202. [DOI:10.1080/13606710110084651]
29. Ottensmann, J. R., & Lindsey, G. (2008). A use-based measure of accessibility to linear features to predict urban trail use. Journal of Transport and Land Use, 1(1), 41-63. [DOI:10.5198/jtlu.v1i1.51]
30. Park, S. J. (2012). Measuring Public Library Accessibility: A Case Study Using GIS. Library & Information Science Research, 34(1), 13-21. [DOI:10.1016/j.lisr.2011.07.007]
31. Rattan, P. (2016). A Study of Spatial Distribution and Status of Rural-Public Library System with Special Reference to India. International journal of library science, 14(1), 17-38.
32. Robert H. G., Clifford, N., Harris, B., & Rose, A. (2000). The Role of Public Libraries in Local Economic Development. Kansas University. Report No 260, 76 pages. Retrieved from http://ipsr.dept.ku.edu/resrep/pdf/m260.pdf
33. Smith, D. M. (1986). Equity. In R. J. Johnston, D. Gregory, & D. R. Stoddart (Eds.), The Dictionary of Human Geography (2nd ed.). Oxford, England: Blackwell.
34. Yuan, Y., Xu, J., & Wang, Z. (2017). Spatial Equity Measure on Urban Ecological Space Layout Based on Accessibility of Socially Vulnerable Groups: A Case study of Changting, China. Sustainability, 9(9), 122-135. [DOI:10.3390/su9091552]
35. Yücel, G. (2016). Libraries and Accessibility: Istanbul Public Libraries Case. ICONARP international journal of architecture and planning, 4(2), 54-72. [DOI:10.15320/ICONARP.2016.10]

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Research on Information Science and Public Libraries

Designed & Developed by : Yektaweb